انتشارات مهرسا

نعمت داشتن فرزند از جمله نعمات الهی محسوب می شود که اغلب زوج ها یا از این موهبت برخوردار شده اند و یا اینکه در انتظار روزی هستند که صاحب فرزندی سالم شوند. گذشته از مسئولیت هایی که فرزند دار شدن برای پدر و مادر ایجاد خواهد کرد ، مشکلاتی نیز همراه با آمدن فرزند برای پدر و مادر به وجود خواهد آمد و آن ها از همان ابتدای تولد کودکشان ، همه روزه با چالش های گوناگونی در این مورد مواجه می شوند. یکی از این موارد بی خوابی نوزاد است.

مسلمأ یادگیری مهارت خواباندن نوزاد یکی از اصلی ترین مشکلات والدین و به خصوص زوج های جوان خواهد بود. آن ها همواره به دنبال راه و روش هایی هستند که بتوانند خواب نوزاد خود را تنظیم کنند. یک نوزاد تازه متولد شده معمولا بیشتر ساعت های روز را در خواب سپری می کند اما به مرور و با گذشت زمان ، این میزان کمتر می شود به صورتی که در همان دوران نوزادی ساعت های خواب آن ها همانند بزرگسالان به ۸ ساعت در شبانه روز می رسد و از آنجایی که خواب این نوزادان بریده و منقطع است ، نگرانی والدین را به دنبال خواهد داشت و اغلب خواب کم نوزاد خود را به حساب وجود یک بیماری می گذارند و در پی درمان آن به دنبال دکتری خواهند بود که بتواند مشکل فرزند آن ها را حل کند. اما به راستی دلیل اصلی بی خوابی نوزاد چیست؟ این موضوعی است که در ادامه مطلب به آن می پردازیم.
شناسایی علت بی خوابی در نوزاد

اگر نوزاد بیمار نباشد و از نظر جسمی مشکلاتی همچون نفخ و گاز معده ،‌ ‌درد و عفونت نیز نداشته باشد و در ضمن تغذیه مناسبی داشته باشد قطعا سیستم خواب طبیعی و منظمی خواهد داشت. به ‌این ترتیب نوزادی که از سلامت کامل برخوردار است در طول روز و شب چندین ساعت را خوابیده و سپس برای خوردن شیر بیدار می شود. البته به طور طبیعی یک نوزاد ، ممکن است زمان هایی از روز ، کمی هم ‌بی ‌قراری داشته باشد ، اما مجددا در زمان مشخص ، پروسه خواب منظم را طی خواهد کرد و این جریان در طول روز ادامه می‌ یابد. اما در صورتی که نوزاد این روند طبیعی را برای خواب نداشته باشد به معنی وجود یک مشکل می باشد که لازم است خیلی زود شناخته و برطرف گردد. بنابر‌این وقتی نوزاد ساعت های طولانی دچار بی‌ قراری می شود و گریه می‌کند ، به معنی وجود یک مشکلی است که باعث بی خوابی نوزاد خواهد شد.
بی خوابی نوزادان ، علل و عوامل آن

همانطور که گفتیم یکی از بزرگ ترین دغدغه ها و نگرانی های اغلب پدر و مادرهای جوان که برای اولین بار ، صاحب فرزند شده اند ، کم خوابی و بی خوابی نوزاد آن ها می باشد. به این دسته از والدین توصیه می شود اطلاعات خود را در زمینه بی خوابی و علل ایجاد آن بالا ببرند و به این صورت می توانند علاوه بر غلبه بر نگرانی های خود ، از بروز بی خوابی در نوزادان خود پیشگیری نمایند و یا در صورت پیش آمد این مشکل بتوانند راهکارهای حل آن را به کار ببندند. مثلا یکی از مهم ترین علت بی خوابی نوزاد گرما است.

بیشتر پدر و مادرها نگران بروز سرماخوردگی نوزاد خود هستند و به همین علت محیط اتاق را بسیار گرم می کنند و همین امر سبب می شود نوزاد کلافه و بی قرار شود. مثال فوق ، نشان دهنده این موضوع است که تمام والدین می توانند با افزایش آگاهی خود در زمینه نگهداری از فرزند بر مشکلات غلبه کرده و با کنترل استرس درصدد رفع آن برآیند. از مهم ترین عوامل کم خوابی یا بی خوابی نوزاد می توان به موارد زیر اشاره کرد:

گرسنگی و تشنگی

مهم ترین و اصلی ترین علت بی خوابی نوزاد و بیدار شدن های شبانه گرسنگی است. به علت هضم راحت شیر مادر ، حتی اگر نوزاد را به طور مرتب تغذیه نمایید ، باز هم ممکن است در طول شب گرسنه شود و می بایست هرچند ساعت ، شیر بخورد. معمولا نوزادان در ماه های نخست و تا زمانی که بتوانند از غذاهای کمکی استفاده کنند ، بیشتر در طول شب بیدار می شوند. معمولا نوزاد در ۷ تا ۱۰ روزگی ، ۳ و ۶ هفتگی و در ۳ ، ۶ و ۹ ماهگی در سن رشد قرار دارد که در این زمان ها بیشتر از حد معمول احساس گرسنگی خواهد کرد و همین عامل سبب بیدار شدن های مکرر و بی خوابی خواهد شد.

وجود یک بیماری در نوزاد

البته نگرانی برخی از والدین چندان نیز نمی تواند بی راه باشد و یکی از اصلی ترین دلایل بی خوابی نوزاد ، وجود یک درد یا بیماری در جسم نوزاد می باشد. دل درد ، درد گوش ، وجود آلرژی و یا بیماری هایی همچون زردی ، اختلالات تنفسی و گوارشی در بیشتر نوزادان بسیار شایع است و به عنوان مهم ترین دلایل بی خوابی نوزاد به شمار می رود. رفلاکس معده بیماری شایع میان نوزادان محسوب می شود که یکی از عوامل بی خوابی نوزاد شناخته شده و با علائمی مانند صدای خس خس ، ترشح زیاد بزاق دهان و یا استفراغ و گریه با صدای بلند خود را نشان می دهد.

خواب نامنظم نوزاد

خوابیدن های نامنظم و با فواصل کم و بریده از دیگر علل بی خوابی نوزاد محسوب می شود. در واقع تغییر ساعت های خواب باعث می شود ساعت درونی و تنظیم هورمون خواب در نوزاد به هم بریزد. در صورتی که نوزاد را خیلی زود یا خیلی دیر بخوابانید ، نظم خواب فرزند شما به هم ریخته و باعث می شود در طول شب دچار بی خوابی شود. این نوع خوابیدن های نوزاد سبب می شود لذت بردن از خواب برای او سخت شود. برای منظم ساختن ساعت خواب نوزاد ، به مادران توصیه می شود که بعد از ظهر ها و نزدیک به عصر نوزاد را نخوابانید چراکه تحقیقات نشان داده است ، نوزادانی که آخرین زمان خواب آن ها نزدیک به شب است در طول شب نیاز کمتری به خوابیدن دارند.

محیط نامناسب برای خواب نوزاد

محیط خواب نیز از عوامل تاثیر گذار در بی خوابی نوزاد محسوب می شود. محیط یا اتاق نوزاد باید دارای شرایط ویژه ای باشد که نوزاد از همه نظر در آن احساس آرامش داشته باشد. اولین و مهم ترین نکته ، دمای اتاق خواب است. گرمای بیش از حد و یا سرد بودن بیش از اندازه اتاق خواب باعث بی خوابی نوزاد خواهد شد. عامل مهم بعدی در نداشتن خواب مناسب ، وجود سر و صدا در محیط خواب نوزاد می باشد.

نوع پوشش نوزاد در هنگام خواب
تاثیر نوع پوشش نوزاد در بی خوابی شبانه
لباس مناسب از دیگر عواملی است که باعث خواب راحت برای نوزاد می شود. در صورتی که از لباس های نامناسب برای نوزاد خود استفاده کنید منجر به اذیت شدن و درنتیجه بی خوابی نوزاد می شود. توجه به پوشک نوزاد نیز در هنگام خواب بسیار مهم است. می بایست به صورت منظم پوشک نوزاد خود را چک و در صورت نیاز تعویض نمایید چرا که خیس بودن طولانی مدت پوشک نوزاد باعث بی قراری و بی خوابی نوزاد خواهد شد.

نخوابیدن در طول روز

اهمیت خواب روزانه برای سلامتی نوزاد بسیار زیاد است. در صورتی که نوزاد در طول روز نخوابد و یا این که زمان های کوتاهی در خواب باشد دچار خستگی و بی قراری شده و نتیجه نخوابیدن نوزاد در طول روز ، به بی خوابی نوزاد در شب می انجامد. بنابراین ، بسیار مهم است که نوزاد را در زمان های مناسبی از روز بخوابانید. همان طور که اشاره شد ، اگر نوزاد خود را ، در زمان های نزدیک شب بخوابانید ، خوابیدن مجدد برایش دشوار خواهد شد اما در سایر زمان ها خواباندن نوزاد هیچ اشکالی ندارد.

ترس جدایی از والدین

تمامی نوزادان دریک بازه زمانی که حدود ۶ تا ۸ ماهگی است ، دچار استرس و اضطراب جدایی از والدین می شوند و ممکن است این ترس تا حدود پنج سالگی نیز ادامه داشته باشد. این ترس نیز ، خود عاملی برای بی خوابی نوزاد به شمار می رود. تمام ناآرامی نوزاد برای خوابیدن در کنار والدین است و برای برطرف کردن این اضطراب می بایست در هنگام بیداری در کنار نوزاد قرار بگیرید و یا در زمان خواب محل خواب نوزاد را به تدریج ترک کرده و سعی کنید چندین بار به او سر بزنید تا این احساس اطمینان از وجود شما در کنار او ایجاد شود.

کمبود نور خورشید

نور خورشید برای تنظیم ریتم خواب نوزادان بسیار سودمند است. نوزادانی که کمتر در معرض هوای آزاد و نور خورشید قرار می گیرند باعث خواهد شد که در طول شب خوابی کم و نا آرام داشته باشند. به این منظور بهتر است در اوایل صبح و بعد از ظهر که نور خورشید ملایم تر است ، نوزاد را در معرض آفتاب قرار بدهید. این کار علاوه بر این که باعث رفع بی خوابی نوزاد می شود ، تولید ویتامین دی را نیز افزایش می دهد.

یادگیری مهارت های جدید

نوزادانی که در سنین رشد هستند همواره در حال یادگیری می باشند. آن ها ممکن است لگد زدن ، غلت زدن ، سینه خیز و یا بسیاری دیگر از کارها را تجربه کنند و به همین سبب دچار هیجان شده باشند. همین حالت هیجانی در فرزند شما باعث بروز بی خوابی خواهد شد. آن ها حتی در طول شب نیز سعی در انجام این تجربیات جدید دارند که می تواند آن ها را بیدار کرده و به تمرین وا دارد. در نتیجه ممکن است ، اغلب در طول شب به حالتی گرفتار شود که نداند چطور از آن خلاص شود و به همین علت شروع به گریه می کند. برای حل این مشکل بهتر است در روز ، زمانی را صرف تمرین این تجربیات کرده ضمن اینکه به او یاد بدهید که چطور دوباره دراز بکشد.

کمبود ارتباط عاطفی

کمبود ارتباط عاطفی از جانب مادر و پدر و علی الخصوص مادر ، باعث بی خوابی نوزاد و همچنین بروز برخی اختلالات مانند ، بیقراری ، استرس و اضطراب شبانه خواهد شد. بهتر است برای انتقال احساس و ایجاد آرامش ، قبل از خواباندن نوزاد ، دست ها ، شکم و بازو های او را نوازش کنید.

برای استفاده از خدمات مشاوره روانشناسی و کسب اطلاعات کامل تر در زمینه بی خوابی نوزاد ، می توانید به صورت شبانه روزی و از سراسر کشور با کارشناسان این امر در مرکز مشاوره خانواده رایکو در ارتباط باشید.

بهترین راهکارهای رفع بی خوابی نوزاد

در هنگام بی خوابی نوزاد ، پدر و مادر می بایست او را آرام کرده و سعی نکنند دوباره او را به زور بخوابانند. لازم است محیط خواب نوزاد کاملا امن ، کم‌نور و بی صدا باشد. همچنین باید از مناسب بودن تمامی شرایط نوزاد خود مطلع شوید و یا این که آیا نوزاد احساس درد و ناراحتی دارد یا خیر. بررسی این نکات و راهکارهایی که در ادامه شرح خواهیم داد می تواند برای رفع مشکل بی خوابی نوزاد موثر باشد. برخی از راهکارهای مناسب برای رفع بی خوابی در نوزادان از قرار زیر می باشند :

۱- ایجاد صدای متناوب

جنین قبل از به دنیا آمدن و در رحم مادر به شنیدن صداهای متناوب مانند صدای نفس یا تپش قلب مادر عادت می کند بنابراین بیشتر نوزادان با شنیدن صداهای متناوب بهتر به خواب می روند.

۲- عدم ارتباط چشمی طولانی با نوزاد

ایجاد ارتباط چشمی طولانی مدت با نوزاد یک عامل محرک برای نخوابیدن نوزاد و هیجانی شدن او به شمار می رود. به هیچ عنوان پیش از خواب ، نوزاد خود را هیجانی نکنید.

۳- سیر کردن نوزاد

تغذیه قبل از خواب می تواند برای رفع بی خوابی نوزاد مفید باشد.

۴- خلوت کردن تخت نوزاد

خالی کردن فضای خواب نوزاد از هر چیز اضافه ای باعث آرامش و خواب عمیق خواهد شد. علاوه بر این ممکن است وجود این لوازم برای نوزاد خطرناک باشند و باعث ایجاد خفگی یا تنگی نفس گردند.

۵- حمام کردن نوزاد

حمام کردن با آب گرم و نوازش آرام به رفع بی خوابی نوزاد کمک می کند.

۶- خوشبو کردن فضا

وجود بوی مطبوع یا مقدار خیلی کمی خوشبو کننده یا روغن طبیعی روی دستمالی در کنار تخت نوزاد ، باعث می شود زودتر به خواب بروند. البته استفاده از خوشبو کننده ها تا قبل از شش ماهگی نوزاد توصیه نمی شود.

۷- پوشیدن لباس خواب مناسب برای نوزاد

ممکن است نوزادان به لباس هایی که دوخته شده از الیاف مصنوعی هستند ، حساسیت داشته باشند که می تواند باعث بی خوابی نوزاد شود. بنابراین استفاده از لباس هایی که از الیاف طبیعی مانند کتان تهیه شده اند برای خوابیدن راحت نوزادان مناسب می باشند.

۸- دمای مناسب محیط

دمای اتاق نوزاد را بین هجده تا بیست و یک درجه سانتی گراد نگه دارید تا کودکتان راحت تر و زودتر بخوابد. گرما یا سرمای بیش از اندازه باعث بی خوابی نوزاد می شود.

۹- تاریک کردن اتاق

تاریک کردن اتاق باعث می شود به نوزاد کمک کنید تا متوجه فرارسیدن زمان خواب شود ، بهتر است از چراغ خواب استفاده نکنید تا نوزاد تاریکی شب را احساس کند.

۱۰- ماساژ دادن نوزاد

نوزادان و کودکانی که قبل از خواب پانزده دقیقه ماساژ داده می شوند ، زودتر به خواب می روند.

۱۱- استفاده از پوشک مخصوص شب

بهتر است در طول شب از پوشک هایی که دارای قدرت جذب بالا هستند استفاده کنید تا در صورتی که نوزاد با پوشک خیس خوابید ، مجبور نباشید برای تعویض پوشک ، او را بیدار کنید.

۱۲- استفاده از پستانک

استفاده از پستانک در هنگام خواب به نوزاد کمک می کند تا راحت تر به خواب برود. البته پس از خوابیدن ، پستانک را از دهان نوزاد خارج کرده تا به خاطر افتادن آن از دهانش بیدار نشود.

۱۳- خواندن لالایی

خواندن لالایی یک روش بسیار خوب جهت رفع بی خوابی نوزاد و آرامش دادن به او محسوب می شود و همچنین در کاهش استرس نیز موثر می باشد.