انتشارات مهرسا

راه های تقویت مهارت های حرکتی کودکان چیستند؟ کودکان از بدو تولد برای انجام کوچکترین کارهای خود نیازمند یادگیری مهارت های حرکتی مختلف هستند، تا بتوانند کم کم مراحل رشد خود را شروع کنند. و در هر مرحله از رشد بتوانند، به تنهایی از عهده کارهای مناسب سن خود برآنید و برای زندگی آینده آماده شوند.  

تقویت مهارت های حرکتی کودکان

به عنوان والدین کودک می توانید، با انجام برخی فعالیت ها به تقویت و رشد مهارت های حرکتی کودک در سنین مختلف کمک کنید. اما قبل از آموزش مهارت های لازم مناسب است، با انواع مهارت های حرکتی آشنا شوید.

مهارت های حرکتی

به مهارت هایی، مهارت حرکتی گفته می شود، که کودکان در طول روز با آن ها سر وکار دارند و برای انجام کارهای مختلف به آن ها نیاز دارند. این مهارت ها با استفاده از عضلات کوچک دست ها، پاها، مچ، انگشتان دست و پا انجام می شود. طوری که مغز کودک حین انجام کارها بین حرکات عضلات هماهنگی ایجاد کند. 

اهمیت یادگیری مهارت های حرکتی

یادگیری مهارت های حرکتی به کودکان کمک می کنند، تا بتوانند کارهای مختلف از سبک تا سنگین را انجام دهند. مانند به دست گرفتن وسایل، دوچرخه زدن، قیچی کردن کاغذ و یا هر کار دیگری.
این مهارت ها از زمان تولد آغاز می شود و به شکل طبیعی رشد می کند. اما شما می توانید با آموزش آنها به کودکان در پروسه یادگیری مهارت های حرکتی و تقویت آن ها به کودکان خود کمک کنید. یادگیری این مهارت ها در دوره پیش دبستانی و بعد از آن اهمیت بیشتری پیدا می کند. زیرا اساس یادگیری و نوشتن و کار دست ورزی در سال های مدرسه شروع و پایه ریزی می شود و ادامه پیدا می کند. یادگیری مهارت های کودکی باعث می شود کودک:

• بتواند به تنهایی و مستقل کارهای خود را انجام دهد.
• به کمک مهارت های حرکتی قابلیت آزمایش کارهایی در حد توان خود را به دست می آورد.
• اعتماد به نفس و استقلال بیشتری کسب می کند و باعث می شود بیش از پیش به دنبال تقویت مهارت های خود برود.
• با افزایش توانایی ها و مهارت ها برای مراحل بعدی زندگی آماده می شود.

انواع مهارت های حرکتی

مهارت هایی که کودکان در زمینه رشد حرکات و عضلات یاد می گیرند، شامل دو دسته مهارت های حرکتی است، که عبارتند از:

مهارت های حرکتی درشت

این نوع مهارت ها مرتبط با توانایی در به حرکت درآوردن بخش های مختلف بدن و حفظ تعادل میان آن ها است. شامل حرکت راه رفتن، پرتاب کردن، گرفتن. که در گروه فعالیت های حرکتی درشت جای می گیرند. کودکان در سنین پیش دبستانی غالبا بهتر می توانند، در مهارت حرکتی درشت خود رشد کنند. زیرا در این سنین رشد استخوان ها و توده عضلانی بهتر شده و همچنین هماهنگی بین اندام های درشت بدن و دستگاه عصبی بهتر از قبل شده است. به کودک امکان افزایش مهارت حرکتی درشت و تسلط بیشتر در انجام این فعالیت ها را می دهد. 

مهارت های حرکتی ظریف

این نوع مهارت ها مربوط می شود، به توانمند سازی عضلات کوچک بدن برای انجام فعالیت های ظریف مانند گرفتن پنجه ی پا، گرفتن با انگشت، خط کشیدن، کار کردن با مداد و نگه داشتن مداد در دست، باز کردن درب قوطی، فعالیت های ظریف حرکتی از حرکاتی هستند، که پیش نیاز نوشتن و یادگیری دست خط هستند. آموزش و تقویت این حرکات ظریف به بهتر شدن مهارت نوشتاری کودک در سال های مدرسه کمک خواهد کرد.  

راه های افزایش مهارت های حرکتی

افزایش این مهارت ها نیازمند هماهنگی میان چشم و دست یا چشم و پا جهت ایجاد یک حرکت موثر است. این هماهنگی با یک پیوند حرکتی- ادراکی صحیح اتفاق می افتد. تکامل این هماهنگی است، که به کودک کمک می کند. تا فعایت های ظریف و درشت را به خوبی انجام دهد. جهت تقویت هماهنگی میان چشم و عضلات بدن و همچنین افزایش مهارت های حرکتی فعالیت هایی پیشنهاد می شود، که می تواند به شما در تقویت مهارت های حرکتی ظریف و درشت کمک کند. 

تقویت مهارت های حرکتی ظریف

برای تقویت مهارت های حرکتی ظریف، راهکار هایی وجود دارد که به شما کمک خواهد کرد.

1-استفاده از انگشتان

برای آموزش مهارت کودکان در سنین پایین وسایل کوچکی تهیه کنید و اجازه هید با انگشتان دست آن ها را بلند کنند. تهیه اسباب بازی هایی که دارای صفحه کلید است، مانند موبایل، گوشی تلفن نیز برای به کارگیری تماس لمسی نوک انگشتان مناسب است. یک روش دیگر استفاده از اسفنج مرطوب است، تا کودک قدرت فشار دادن آن را داشته باشد. می توانید شن بازی تهیه کنید و با قرار دادن اسباب بازی داخل شن از کودک بخواهید، آن ها را درمیان شن ها پیدا کند و در آورد. 

2-خمیر بازی و نقاشی کشیدن

در سنین بالاتر می توانید، برای حرکات دست ورزی از خمیر بازی استفاده کنید. تا کودک مهارت خود را با ورز دادن خمیر و درست کردن اشکال مختلف افزایش دهد. قرار دادن مداد و دفتر نقاشی نیز برای کودکان در هر دو سن مناسب است. کمک می کند، کودک با چگونگی در دست گرفتن مداد آشنا شود و با کشیدن خطوط مختلف نقاشی کردن را بیاموزد. آموزش نوشتاری برای کودکان پیش دبستانی نیز بسیار موثر است و به افزایش مهارت های دستی او کمک می کند. 

3-مهارت ساخت و قرار دادن وسایل روی هم

که می تواند با توجه به میزان سختی بازی در سنین مختلف کودکی، به رشد مهارت های حرکتی کودک کمک کند. بلوک های مختلف اسباب بازی تهیه کنید و در اختیار کودکان قرار دهید، تا با دست ورزی و تلاش و هماهنگی چشم و دست سعی کنند، آن ها را روی هم بچینند و توانایی خود را محک بزنند.
بازی کردن با قطعات بلوک های، لگو، پازل و چسباندن قطعات یک بازی می تواند، مهارت های حرکتی را افزایش می دهد. این فعالیت ها قدرت انگشتان و دست ها را زیاد می کند و کودک می تواند، هنگام بازی حرکات خود را بهتر مدیریت کند و با کمک گرفتن از نیروی بدنی خود هنگام فشردن قطعات توان خود را می سنجد و افزایش می دهد.

4-تقویت مهارت های حرکتی کودکان | مهارت استفاده از قیچی

استفاده از قیچی نیز نیازمند هماهنگی میان چشم و عضلات دست است و کار با قیچی باعث می شود، کودک توانایی های لازم حرکتی دست را بیاموزد. فعالیت هایی که با بریدن کاغذ و استفاده از قیچی انجام می شود، توانایی و کنترل ذهن بالایی می طلبد. بنابرین فعالیت ذهن کودک را بیشتر می کند و در تلاش برای کار کردن با قیچی حرکات دست ورزی را امتحان کرده مهارت های حرکتی را می آموزد.

5-مهارت غذاخوردن و جابجا کردن وسایل

غذاخوردن از مهارت هایی است که توانایی کودک را بسیار به چالش می کشد و کودک لاجرم نیازمند به هماهنگی چشم با حرکات دست خود است. با تکرار و تمرین می تواند، کم کم آموزش ببیند و با حفظ تعادل قاشق را به دهان ببرد. شما والد عزیر در این کار نیاز است، که کمی صبوری به خرج دهید تا کودک با آزمون و خطا و کمی کثیف کردن محیط این مهارت حرکتی خود را تقویت کند. 
این تمرین بیشتر خاص کودکان نوپا است که می توانند، اسباب بازی را داخل سبد بگذارند یا خارج کنند که باعث تقویت عضلات حرکتی ظریف و همچنین افزایش تمرکز آنها می شود.  

تقویت مهارت های درشت حرکتی

برای تقویت مهارت های درشت حرکتی، راهکار هایی وجود دارد که به شما کمک خواهد کرد.

1-تقویت مهارت های حرکتی کودکان | پرتاب کردن

از حرکاتی است که بسیار به افزایش مهارت حرکتی درشت کمک می کند. می توانید از یک توپ برای پرتاب کردن استفاده کنید.
به کودکان کوچکتر که هنوز نمی توانند الگوی حرکتی برای خود ترسیم کنند، توپی بدهید و از او بخواهید آن را روی زمین قل بدهد یا با دو دست نگه دارد و آن را به هوا پرتاب کند. کودکان در سن پایین، توپ را با تمام توان و دو دستی پرت می کنند. برای افزایش مهارت او می توانید، یک خط با ارتفاع کم متناسب با قد کودک روی دیوار بکشید و از کودک بخواهید تا توپ را در امتداد دیوار پرتاب کند. 
در سن بالاتر می توانید دایره ای روی دیوار پرتاب کنید و از کودک بخواهید، تا آن ارتفاع توپ را پرتاب کند. یا دو نفری با توپ بازی کنند و توپ را در یک فاصله معین به سمت یکدیگر پرتاب کنند. کودکان در سن بالاتر هم از دست های خود برای پرتاب استفاده می کنند هم دیگر اندام خود را به کار می گیرند. بنابراین پیچیده کرن شرایط پرتاب توپ می تواند، به افزایش مهارت حرکتی درشت آن ها کمک بیشتری بکند.

2-تقویت مهارت های حرکتی کودکان | پریدن

برای این منظور با توجه به سن کودک یک مسافت کوتاهی را خط کشی کنید، تا کودک از روی آن بپرد. کودکان با لذت و بازی این کار را انجام می دهند و شما نیز سعی کنید هیجان بازی را زیاد کنید، تا نسب به آن علاقه بیشتری نشان دهند. مثلا این بازی را با جمع کردن چند کودک و تشویق آن ها به این کار انجام دهید.
در کودکان با سن بیشتر می توانید فاصله را بیشتر کنید یا از آن ها بخواهید با یک پا بپرند تا مهارت و تعادل را با یکدیگر تست کرده و بیاموزند. پریدن با یک پا به افزایش حفظ تعادل بدن کمک می کند. این کار چالش خوبی است که کودکان علاقه مند هستند از عهده آن برآیند.

3-مهارت در ضربه زدن به توپ و شوت کردن

از کودک بخواهید توپ را در فاصله کمی از پای خود قرار دهد و سعی کند با تمرکز و بدون خطا به توپ ضربه بزند. مانند کاری که در بازی فوتبال انجام می شود. احتمالا بارها خطا می کنند، تا بتوانند ارتباط چشمی و هماهنگی خوبی بین چشم و پای خود برقرار کنند. این کار مهارت آن ها را در ضربه زدن بالا می برد.
روش دیگر این است که از بچه ها بخواهید والیبال بازی کنند. طوری که مراقب باشند توپ به زمین نخورد. انجام این کار مستلزم کسب مهارت در نگه داری توپ و پرتاب آن به شکلی است، که حتما یک نفر دیگر توپ را دریافت کند. به این طریف کودک مهارت بازی با توپ و ضربه زدن و پرتاب توپ را یاد می گیرد.

4-دوچرخه سواری و بالا رفتن از تپه و سطوح ناپایدار

راندن دوچرخه نیز نیازمند مهارت و حفظ تعادل است. حفظ تعادل و هماهنگی چشم و عضلات دست و پا در بازی با دوچرخه به شکل چشم گیری افزایش پیدا می کند. زیرا دوچرخه سواری بازی استقامتی است و توانایی عمومی بدن را افزایش می دهد. راه رفتن و بالا رفتن از سطوح ناپایدار مثلا بالا رفتن از تپه کمک می کند، تا تمام عضلات بدن درگیر شوند. انجام این گونه فعالیت ها احتیاج به توانایی زیادی دارد. این حرکت کمک به حفظ تعادل بدن می کند. همچنین قدرت عضلات را افزایش می دهد. 

5-رنگ آمیزی با گچ های پیاده رو

انجام این بازی کودک را مجبور می کند، تا برای نشستن روی زمین از تمام عضلات خود کمک بگیرد و نقاشی کشیدن با گچ نیز مهارت های ظریف او افزایش می یابد. با گچ های پیاده رو می توانید لی لی بکشید. یا برای کشیدن خطوط روی زمین برای سایر بازی ها استفاده کنید. مثلا محدوده بازی خود و حریف را تعیین کنید. یا روی زمین نقاشی بکشید.

6-تقویت مهارت های حرکتی کودکان | شنا کردن

از دیگر فعالیت های که آموزش و انجام آن به افزایش مهارت های حرکتی کمک می کند، شنا کردن است. شنا کردن نیز به انرژی زیادی نیاز دارد و در طول انجام آن تمام عضلات بدن درگیر می شود. و کودک برای انجام شنا نیازمند حفظ تعادل لازم برای شنا است. تمرین و تکرار شنا به افزایش توانایی و مهارت های حرکتی درشت کمک می کند.

7-انجام بازی لی لی و دارت

این بازی با توجه به این که با یک پا انجام می شود، به کودک کمک می کند. تا حفظ تعادل و هماهنگی چشم و پای خود را افزایش دهد. بنابراین به افزایش مهارت حرکتی درشت همچنین تعادل بدن کمک می کند. می توانید حلقه هدف را روی دیوار نصب کنید و از کودک بخواهید، تیرهای خود را به سمت آن پرتاب کند. این کار به هماهنگی چشم و دست کمک می کند و باعث افزایش تمرکز کودک می شود. با انجام و تکرار این بازی مهارت دست ورزی و تعادل او افزایش می یابد. 

سخن آخر درمورد تقویت مهارت های حرکتی کودکان

کودکان شاید در سنین مختلف و بنا بر مقتضیات زمان بتوانند، بسیاری از مهارت ها را بیاموزند. اما آموزش آن ها علاوه بر این که به افزایش چشمگیر مهارت های آن ها کمک می کند، سطح تمرکز آن ها را بالا می برد و به افزایش تعادل و هماهنگی عضلات آن ها کمک می کند. ضمن این که کودک از همان ابتدا با اعتماد به نفس بالا رشد می کند و احساس استقلال بیشتری را تجربه می کند.