انتشارات مهرسا

کودکان علاقه زیادی به بازی دارند. اگر فکر می‌کنید کودک شما فقط برای وقت‌گذرانی و بی هدف بازی می‌کنند سخت در اشتباه هستید. کودکان در مراحل مختلف زندگی چیزهای زیادی درباره تخیل و خلاقیت یاد می‌گیرد. همچنین با مستنداتی ثابت شده است که بازی فواید زیادی در رشد خلاقیت کودکان دارد. اجازه دهید درباره مراحل مختلف بازی بحث کنیم و در مورد فایده بازی در تقویت مهارت های اجتماعی در کودکان صحبت کنیم تا از این طریق با مفهوم بازی بیشتر آشنا شوید.

انواع بازی کودک در مراحل رشد
همه والدین آرزو دارند فرزندانشان در سنین بزرگسالی مسئولیت پذیر و سازگار باشند تا روابط دوستی و روابط اجتماعی با معنایی در زندگی خود داشته باشند. برای رسیدن به این هدف باید مهارت های اجتماعی کودکان را تقویت کنیم. اما چطور باید این کار را انجام داد؟ اولین چیزی که باید مدنظر داشته باشید آن است که این مهارت ها ژنتیکی نیستند، یعنی مادرزادی نیستند، پس کودک باید این مهارت ها را کسب کند. در اینجا مراحل مهم بازی کودک و سنین مرتبط با هر مرحله را توضیح می‌دهیم.

1. بازی آرام کودک از تولد تا دو سالگی
این مرحله معمولاً از بدو تولد نوزاد شروع می‌شود و تا دو سالگی ادامه دارد.

فواید بازی آرام در رشد کودک
آیا تابه‌حال دقت کرده‌اید کوچولوی معصوم شما فقط دراز کشیده و کاری نمی‌کند؟ خب در نظر شما او فقط دراز کشیده است، اما درواقع، او می‌کوشد چیزهای اطراف خود را مشاهده کند. شاید ظاهراً نوزادان یا خردسالان فعالیت زیادی نداشته باشند، اما برعکس فعالیت زیادی دارند. احتمالاً نوزاد در ذهن خود مشغول وصل کردن نقطه‌هاست. شاید هم می‌کوشد اشیاء را شناسایی کند و در تلاش است آن‌ها را به یکدیگر ربط دهد. در این مرحله، تنها تعامل اجتماعی نوزاد لبخند زدن به والدین است. به‌هرحال همه این مشاهدات و کشفیات زیربنای رشد اجتماعی کودک می‌باشند.

2. بازی مستقل یا بازی انفرادی کودکان
کودکان یک ساله تا سه ساله اغلب تنهایی بازی می‌کنند. تنهایی بازی کردن یعنی کودک خودش تنها با اسباب بازی هایش بازی می‌کند.

فایده بازی مستقل در رشد کودک
در این مرحله کودک شما خودش به تنهایی با اسباب بازی و اشیا دیگر بازی می‌کند. گاهی والدین تعجب می‌کنند که چرا کودک آن‌ها تمایلی ندارد با خواهر برادرها یا بچه های دیگر بازی کند. اما در این مرحله وقتی کودکان سرگرم بازی می‌شوند به دیگران توجه نمی‌کنند. در این مرحله از رشد کودک مهارت های شناختی و مهارت های حرکتی (پویایی) کودک آغاز می‌شود. همچنین کودک مهارت های اجتماعی خود را تقویت می‌کند. این مرحله در زندگی کودک مهم است زیرا کودک می‌آموزد از تنها بودن با خود شاد و راضی باشد.

3. بازی تماشاچی یا ناظر کودکان نوپا
وقتی کودک تازه به راه می‌افتد و نوپاست این مرحله اتفاق می‌افتد، اما ممکن است در دیگر مراحل رشد کودک نیز رخ دهد.

فایده بازی تماشاچی در رشد کودک
در این مرحله، کودک با مشاهده رفتار کودکان دیگر یا خواهر برادران بزرگتر، چیزهای زیادی یاد می‌گیرد. ممکن است با آن‌ها بازی کند یا ممکن است بازی نکند، اما با اشتیاق زیادی به کارهای بچه های دیگر نگاه می‌کند. این امر وقتی رخ می‌دهد که کودک کمی خجالتی است و نسبت به دیگران تردید دارد.

احتمالاً نمی‌داند چطور با دیگری وارد بازی شود. در این مرحله کودک نمی‌داند چه انتظاری از او می‌رود یا قوانین بازی ها چیست و مسایلی از این قبیل. این چیزها او را نگران می‌کند، بنابراین با هم سن وسالانش وارد بازی نمی‌شود. به‌هرحال در این مرحله، کودک هر چیزی را که مشاهده می‌کند فوراً یاد می‌گیرد.

4. بازی موازی و همسو کودک
این مرحله از بازی در کودکان دو ساله تا چهار سال دیده می‌شود.

فواید بازی موازی و همسو در رشد کودک دو تا چهار ساله
معنی بازی همسو این است که کودک در اتاقی پر از بچه بازی می‌کند اما با آن‌ها بازی نمی‌کند. در این مرحله با همان اسباب بازی هایی که بچه های دیگر بازی می‌کنند، بازی می‌کند و یا حتی کارهایی که بچه های دیگر انجام می‌دهند را انجام می‌دهد اما کودک با آن بچه ها بازی نمی‌کند. در این سن است که بچه ها رفتار اجتماعی و نیز بلوغ اجتماعی را می‌آموزند. همچنین این مرحله زیربنای مراحل دیگر بازی است.

5. بازی در میان جمع کودکان همسال
این مرحله در کودکان سه ساله تا چهار ساله کاملاً مشهود است.

در این مرحله، بازی بچه ها در کنار یکدیگر شروع می‌شود، اما هدف آن‌ها در بازی یکی نیست. بچه ها دوست دارند در کنار یکدیگر بازی کنند؛ هرچند با یکدیگر بازی نمی‌کنند. مثلاً، کودک شما دوست دارد در پارکی که کودکان دیگر نیز حضور دارند بازی کند، اما با آن‌ها بازی نمی‌کند. هر بچه ای به فعالیتی متفاوت از دیگری مشغول است. این مرحله باعث افزایش توانایی حل مسئله در کودک و تقویت مهارت کلامی کودک می‌شود. و نیز به کودک درس همکاری می‌دهد.

6. بازی مشترک کودکان
این مرحله از بازی در کودکان 4 ساله تا 6 ساله دیده می‌شود.

فایده بازی مشترک برای کودکان
در این مرحله، کودکان به بازی با بچه های دیگر یا بازی دسته‌جمعی علاقه پیدا می‌کنند. در این مرحله، کودک دوست دارد بداند نوع بازی چیست و با چه کسی بازی می‌کند. این مرحله را می‌توان حد کمال همه مراحل بازی کودکان نامید، زیرا کودکان همه مهارت هایی را که در مراحل قبل آموخته‌اند عملی می‌کنند. این امر به کودک کمک می‌کند درباره تعامل اجتماعی چیزهای زیادی بیاموزد.

نمی‌توان نقش مراحل شش‌گانه بازی را در رشد خلاقیت کودکان نادیده گرفت، پس در طول مراحل بازی از کودکان حمایت و پشتیبانی کنید.

نکاتی برای حمایت از کودکان طی مراحل شش‌گانه بازی
در اینجا چند نکته برای حمایت از کودک طی مراحل شش‌گانه بازی ذکر کرده‌ایم.

برای کودک خود اسباب بازی مناسب تهیه کنید
اگر کودک با اسباب بازی مناسب سن خود بازی کند از فواید بازی بهره بیشتری خواهد برد. برای فرزند خود اسباب بازی مناسب سن کودک تهیه کنید. و به او نشان دهید چگونه از اسباب بازی استفاده کند و با آن بازی کند.

او را به میان جمع ببرید
کودک را از خانه بیرون ببرید تا با همسالانش تعامل کند. این کار باعث رشد مهارت اجتماعی کودک می‌شود.

کودک را در دوره انتقال از مراحل بازی زیر نظر داشته باشید
هنگامی کودک از یک مرحله بازی به مرحله دیگر منتقل می‌شود، حواستان باشد این کار به‌درستی صورت گیرد. اگر متوجه شدید کودک شما در چهارسالگی با بچه های دیگر بازی نمی‌کند، او را تشویق کنید با همسالانش بازی کند. اگر کودک شما هیچ علامتی از تعامل اجتماعی ندارد، با از روانشناس کودک یا متخصص مشاوره کودک در این زمینه کمک بگیرید.

بگذارید کودک وقتی وارد مراحل مختلف بازی می‌شود، جهان پیرامونش را کشف کند! این کار باعث می‌شود مهارت های اجتماعی و نیز مهارت های حرکتی (پویایی) و شناختی کودک رشد کند.