انتشارات مهرسا

بازی هایی برای تقویت مهارت گوش دادن در کودکان
مهارت گوش دادن یک عامل بسیار مهمِ یادگیری در مدرسه است. در بزرگسالی هنر خوب گوش دادن یکی از عوامل موفقیت افراد در روابط اجتماعی، کاری و شغلی و رابطه عاطفی می‌شود. اگر شنونده خوبی نباشیم در حل مشکلات خانوادگی و کاری دچار مشکل می‌شویم. مهارت گوش دادن آموختنی هست و مانند خیلی مهارتهای دیگر نیاز به تمرین دارد و بهترین زمان کودکی هست.

معمولا در سال اول مدرسه در کنار آموزش الفبا و مهارت‌های ضروری شمارش، مهارت گوش کردن نیز فرا گرفته می‌شود. مهارتهای شنیداری در دوران پیش دبستانی در مهدکودکها توسعه داده شده و در دوران ابتدایی موفقیت دانش آموزان به این دلیل هست که بطور معمول بیشتر اطلاعات را در ارتباطات شفاهی بدست می‌آورند. مربی‌های پیش دبستانی و والدین تمرینهایی برای تقویت مهارت گوش کردن بصورت جذاب با بچه‌ها باید داشته باشند و با تشویق آنها به بازیهای سرگرم کننده در تقویت مهارت شنیداری تاثیر گذار باشند.

مشکل اختلال شنوایی
اغلب کودکانی که مشکل اختلال شنیداری دارند، به راحتی در کلاس درس حواسشان پرت میشود و توجه بسیار کمی دارند. دستورات را نمیتوانند به درستی دنبال کند. در زمان­هایی که نیاز به تحریک حس بینایی و شنوایی همزمان هست، دچار مشکل هستند. در آدرس دهی و پیدا کردن جهت‌های صوتی به درستی پاسخ نمی­دهند.

در سنین پیش دیستانی و مدرسه، راه­های زیادی برای تقویت مهارت شنیداری از سوی مربی­ ها قابل اجرا هست. فقط تفاوت هر سطح از فعالیتها (سختی، آسانی) بسته به توانایی کودکان دارد. وقتی در یک مرحله تسلط پیدا کردند، سطح فعالیت را دشوارتر کنید.

شما با خواندن این مطلب یک لیست از بازی‌های جالب و سرگرم کننده دارید که هم می‌توانید با کودک‌تان مشغول شوید و هم مهارت‌های مختلف از جمله مهارت شنیداری تقویت می‌کنید. بازی شکار صداها نمونه‌ای برای تقویت مهارت گوش دادن در کودک هست که قبلا در شید شاد داشتیم.

لیستی از بازی ها برای تقویت خوب گوش دادن کودکان:
بازی صداهای دنیا

اولین بازی آماده کردن کودک با حس شنوایی و دلیل اهمیت آن هست. با کود‌کتان به فضای بازی مثل پارک بروید و بخواهید به صداهای اطرافش گوش دهد. لیستی از صداهایی که می‌شنوید، تهیه کنید. صداهای کلاغ، گنجشک، تکان خوردن برگها، موتور ماشین، موتور سیکلت، خنده، گریه بچه، بوق ماشین…و در مورد این صداها صحبت کنید و توضیح دهید که وقتی ما به این صداها توجه نمی‌کنیم چه چیزهایی را از دست می‌دهیم.مثل زمانی که ما مدام مشغول صحبت کردن هستیم و دیگر فرصتی برای گوش کردن نداریم.این فعالیت گوش دادن به صداهای اطراف کمک می‌کنه تا کودک شما دقت و توجه‌اش به محیط اطرافش بیشتر شود.دنبال منبع صداها گشتن او را به فکر وا می‌دارد و جهت‌ها را شناسایی می‌کند.

بازی دستور دادن

دستوراتی در غالب بازی از کودک بخواهید اجرا کند. می­توانید با توجه به علاقمندی کودک­تان از شخصیتهای کارتونی و قصه مورد علاقه­ اش استفاده کنید. مثلاً اگر به کارتونهای پرنسسی علاقمند هست، بگویید: “سیندرلا دستور می­ده که” یا اگر به داستان قهرمانها علاقه داره بگویید: ” سوپر من ازت می­خواد که “… حتی در حین بازی لباس این شخصیتها هم برای جالب­تر شدن بازی بپوشانید.

فرمانهایی بدهید که بچه­ ها قادر به اجرای آن باشند. ابتدا جملات ساده مثل: “بپر، دور خودت بچرخ، چشمهایت را ببند …” شروع کنید. وقتی در اجرای این دستورها تسلط پیدا کرد چند فرمان را پشت سر هم بدهید. مثلا : ” ۲ بار بپر بالا و بعد دور خودت بچرخ..”. این بازی قدرت شنیدن و دقت کودکان تقویت می‌کند.

بازی چراغها

وقتی با مفهوم چراغ قرمز برای توقف و چراغ سبز برای عبور (علایم راهنمایی رانندگی) آشنا شد، شما می­توانید رنگهای دیگری اضافه کنید و بازی بزرگتر کنید.مثلا: “رنگ بنقش برای پرش مثل خرگوش”، “رنگ نارنجی خزیدن مثل مار”، “رنگ آبی برای دست زدن”، “رنگ زرد برای چرخیدن” . هر رنگی که صدا زده میشه کودک باید حرکت مشخص شده برای آن رنگ انجام دهد.در این بازی حافظه کودکان بهمراه مهارت گوش کردن تقویت می‌شود.

برای درک بهتر بازی اول نشانه ­هایی برای معنی هر رنگ تهیه کنید.مثلا اگر رنگ بنفش برای پرش خرگوشی هست، روی یک کاغذ بنفش، شکل خرگوش نقاشی کنید تا ابتدا بچه­ ها بصورت دیداری و بصری به خاطر بسپارند.با دیدن و شنیدن دستورها اجرا کنند و در ادامه تصاویر را از دید، جمع کنید تا فقط از طریق شنیداری دستورها انجام دهند.

بازی عبور از مانعها

یک بازی با چالش فیزیکی بازی عبور از مانع­ها هست.نیاز به مهارت حرکتی درشت دارد.حرکاتی مانند دویدن، بالا رفتن، پریدن، حفظ تعادل، خزیدن، غل خوردن، شنا کردن… شامل هست. ابتدا مانع­هایی ایجاد کنید اگر داخل اتاق مشغول بازی هستید با بالشت، صندلی، میز، پشتی، کتابها، توپها، بادکنک، جعبه خالی، کاغذ، چوب لباسی… مانع درست کنید.

فرمانهایی روی کاغذ بنویسید.مثلا : ” زیر میز برو، روی صندلی ها راه برو، زیر تونل برو(با پشتی و چیدن بالشت‌ها تونل درست کنید)، از روی بالشت بزرگ روی بالشت کوچک بپر، داخل حلقه هولاهوپ برو، روی کتابها راه برو(مثل سنگ داخل رودخانه)، توپها داخل سبد پرتاب کن، بادکنک تا شماره ۱۰ تو هوا نگه دار ….

بازی حدس بزن

یک نفر شی‌ای در ذهنش انتخاب می‌کند و مشخصات آنرا شرح می‌دهد، نفر بعدی باید حدس بزند که چی هست. مثلا” “یک چیزی هست آبی با چهارتا چرخ و صدای بلندی دارد…"مدل دیگری از این بازی یک چیزی شبیه بی سوالی هست(البته بخاطر دشوار بودن برای بچه‌های کوچکتر بازی بی­سوالی پیشنهاد نمی­شود).

ساده شروع کنید: ابتدا ۳ شی را انتخاب کنید و جلوی خودتان بگذارید.شروع به شرح مشخصات یکی از ۳ شی کنید. کودک باید حدس بزند، کدام شی منظور شما هست.بسته به سن و توانایی کودک‌تان اشیا داخل یا خارج اتاق برای بازی انتخاب کنید.در این بازی “حدس بزن” بچه‌ها با دقت مشخصات و ویژگیهایی که شما شرح می‌دهید را گوش می‌دهد و با فکر کردن دنبال جواب صحیح می‌گردد.

گوش دادن و نقاشی کشیدن

یک داستان تعریف کنید و کودک‌تان باید گوش کند و صحنه‌های قصه را نقاشی کند.این فعالیت برای بچه‌های مدرسه‌ای مناسب هست و یک ایده برای کلاس مدرسه هست که توسط معلمین قابل اجرا هست.می‌توانید اگر گروهی هستید از بچه‌ها بخواهید هر چند نفر بر روی یک کاغذ بزرگ بصورت گروی نقاشی کنند.این روش کمک می‌کند تا شما بفهمید کجا بچه ها خوب متوجه می‌شوند و چه قسمتهایی نمی‌فهمند و سوال می‌پرسند.

بازی دنبال کردن رهبر (تقلید)

بازی دنبال کردن رهبر مانند بازیهای فیزیکی برای کودک نوپا هست که قبلا در شید شاد داشتیم.به نظر این بازی دیداری و فیزیکی هست و شاید فکر کنید مهارت شیداری در آن پر رنگ نیست.اما برای کودکان کوچک که هنوز در شنیدن تبحر پیدا نکرده‌اند، این بازی نقطه شروع خوبی هست.یک فعالیتی برای تقویت مهارت حرکتی درشت، توسعه شناختی، توسعه گفتاری… هست.همه این آیتمها در کنار هم معنی دارد.مثلا کودکان کوچکتر با اختلال اوتیسم اولین چیزی که شاید مهم باشد تقلید مهارت حرکتی درشت است.حتی در گفتار درمانی هم این موضوع اهمیت دارد، زیرا مهارت شناختی کمک می‌کند تا بنیان ارتباطات پایه‌گذاری شود.کودک قبل از اینکه یاد بگیرد، صحبت کند آنها تقلید را یاد می‌گیرند و لازم هست بتوانند برای یادگیری تقلید کنند.

پس اگر کودک شما در گوش دادن و دنبال کردن فرماها مشکل دارد، بهتر هست به عقب برگشته و ابتدا تقلید حرکات را در او تقویت کنید.یک روش برای این منظور بازی دنبال کردن رهبر هست.یک نمونه دیگر از این مدل بازی به بازی تقلید حیوانات می‌توان اشاره کرد که قبلا به عنوان بازیهایی برای تقویت مهارت حرکتی درشت در شید شاد داشتیم.

بازی چشم بسته

چشم کودک را ببندید و با فرمان دادن جهت‌ها، راست و چپ او را به مقصد راهنمایی کنید.مقصد می‌تواند یک شی باشد.نمونه‌ای از عباراتی که استفاده می‌کنید به این صورت هست: ” ۳ قدم به جلو برو حالا به راست بپیچ، بعد ۵ قدم به عقب و بعد به سمت چپ…”

مشابه این بازی همراه با چند نمونه دیگر در مطلب آموزش چپ و راست به کودکان قبلا در شید شاد داشنیم.

تکرار جمله

این بازی گروهی هست و برای تعداد زیادی کودک قابل اجرا هست.بچه‌ها را ۲ صف کنید و یک جمله‌ای در گوش نفر اول هر صف بگویید.مثلا :” امشب هوا بارانی هست و فردا صبح آفتابی میشه” نفر اول باید برگردد و جمله در گوش نفر پشت سری بگوید و همینطور هر کی به نفر پشت سری جمله را می‌گوید، نفر آخر باید جمله روی تخته بنویسد یا اگر هنوز نوشتن بلد نیستند با صدای بلند بگوید.برای هر جمله صحیح که شبیه اصل جمله بود یک امتیازی در نظر بگیرید و باز بازی با جمله دیگری شروع کنید تا در انتهای بازی جمع امتیازهای هر گروه را حساب کنید.