انتشارات مهرسا

برخی از کودکان با آغاز فصل مدرسه سر به ناسازگاری گذاشته و به سختی با وضعیت پیش رو کنار می آیند. شاید گمان می کنند که با رفتن به مدرسه و کاغذ و قلم به دست گرفتن باید از دنیای کودکیشان خداحافظی کرده و وارد مرحله بزرگسالی شوند، یا اینکه تصورشان این است که خواندن و نوشتن آنها را از بازی های کودکانه و آغوش پر مهر مادری باز می دارد پس به ناچار با زبان گریه نارضایتی خود را از شرایط جدیدی که برایشان پیش آمده اعلام می کنند.

ریشه اضطراب جدایی کودکان را در چه سنی باید جستجو کرد؟
ستاره حمیدی روانشناس تربیتی گفت: کودکان در دوران رشد ترس و اضطراب گوناگونی ناشی از مکان های جدید، تاریکی و تنهایی را تجربه می کنند، یکی از شایع ترین این ترس ها جدایی از والدین، خصوصا مادر به دلیل پیوند قلبی عمیقی است که کودک در طول حیات با وی برقرار کرده است.

وی افزود: منشاء اصلی ایجاد اضطراب جدایی را باید در دوران شیرخوارگی کودکان جستجو کرد. کودکان از شش ماهگی به بعد می توانند به تفکیک والدین خود از سایرین بپردازند. اضطراب جدایی از شش ماهگی تا سه سالگی طبیعی است، اما ادامه این حالت پس از سه سالگی، غیر عادی محسوب می شود.

کودکان را تنها رها نکنید
حمیدی اظهار داشت: یکی از مهمترین عوامل ایجاد اضطراب جدایی تنها گذاشتن کودکان توسط والدین در سالهای آغازین تولد است. تنها گذاشتن کودکان تا قبل از شش ماهگی به صورت آثار مخرب بر روح و روان و ایجاد احساس ناامنی در کودکان بروز می کند، به همین منظور همواره از سوی روانشناسان توصیه می شود که کودکان را برای یک مدت طولانی تنها رها نکنید.

وی ابراز داشت: والدین مانند یک پایگاه امن برای کودک محسوب می شوند. اگر تا سه سالگی احساس امنیت و دلبستگی ایمن در کودک نسبت به والدین ایجاد نشود، اضطراب جدایی در کودک شکل می گیرد.

مهد کودک فرزند شما را اجتماعی می کند
حمیدی تصریح کرد: تا سه سالگی کودک به این شناخت می رسد که وقتی چیزی از جلوی چشمش دور می شود به معنای این نیست که دیگر وجود ندارد(نظریه پایداری شیء) به طور مثال اگر مادر برای خرید از منزل خارج شود به معنای آن نیست که دیگر باز نمی گردد، به همین منظور توصیه می شود از سه سالگی بچه ها را برای تمرین تحمل جدایی از والدین به مهد کودک بفرستید.

فرشته کریمی زاده روانشناس افزود: معمولا کودکانی که کمتر در اجتماع بودند دچار اضطراب جدایی می شوند، روش تربیتی پدر و مادر باید به گونه ای باشد که آموزش های لازم را برای ورود فرزندشان به اجتماع های کوچک فراهم آورد تا از وابستگی بیش از حد کودکشان نسبت به خود جلوگیری کنند.

اضطراب مادر عامل مستقیم ایجاد نگرانی در کودک
حمیدی بیان کرد: اضطراب در والدین خصوصا مادرها موجب ایجاد و تشدید حس نگرانی در فرزندشان می شود و در واقع گاه مادران عامل اصلی انتقال اضطراب به کودکان هستند.

کریمی زاده تصریح کرد: ریشه اختلال شخصیت وابسته در کودک را می توان در مادر جستجو کرد، یعنی وابستگی و مراقبت بیش از حد مادر از فرزند می تواند موجب تشدید وابستگی کودک به وی شود، که در این حالت باید مادر تحت درمان مشاور یا روانشناس قرار گیرد، همچنین خشونت پدر در کانون خانواده ممکن است در ایجاد حالت ترس در کودکان نقش چشمگیری داشته باشد.

کودکان را با محیط مدرسه آشنا کنید
کریمی زاده اظهار داشت: پدرو مادر قبل از شروع مدرسه در صورتی که احساس کردند احساس ترس و نگرانی در فرزندشان نسبت به سایر همسالان زیادتر است باید حتما وی را به مدرسه برده و با محیط آن و مکان های خوشایند مثلا جاهایی که وسیله بازی هست یا جاهایی که دانش آموزان تغذیه می خورند آشنا کنند.

وی در ادامه افزود: والدین و سایر اعضای خانواده سعی کنند با بیان خاطرات خوش خود در دوران تحصیل برای این گونه کودکان جذابیت ایجاد کنند، همچنین نباید به هیچ عنوان از باید ها و نباید های مدرسه، نمره، و سایر مسائلی که ایجاد ترس و اضطراب در کودکشان را تشدید می کند بازگو کنند.

حمیدی ابراز داشت: والدین قبل از ورود به مدرسه یا مهد برای کودکان جشن بگیرند، مثلا با جشن ورود به پیش دبستانی یا کلاس اول کودکشان را تشویق برای ورود به مرحله جدیدی از زندگی کنند. همچنین کودک را با اولیای مدرسه،معلمان و سایر دانش آموزان و والدین آنها به منظور ایجاد حس صمیمیت آشنا نمایند.

وی در خصوص ایجاد تصویر ذهنی مثبت نسبت به مدرسه در کودکان افزود: والدین در خانه فضای شبیه مدرسه ایجاد و با شکل گیری تصور ذهنی معقول نسبت به فضای مدرسه کودکشان را مشتاق به حضور در آن کنند.

سرزنش و مقایسه کودک ممنوع
حمیدی بیان کرد: سرزنش و مقایسه کودک با سایر بچه ها باعث ایجاد حس سرخوردگی و ناکامی در کودک می شود که تاثیرات مخربی را در آینده برای وی به بار می آورد.

کریمی زاده تصریح کرد: یکی از عوامل ایجاد و تشدید استرس در کودکان مقایسه آنها با سایر همسالان است. این کار موجب ایجاد تصور منفی در ذهن کودک و ایجاد بی علاقگی نسبت به محیط مدرسه می شود.

چگونه اضطراب موجب افت تحصیلی می شود؟
کریمی زاده ابراز داشت: اگر والدین در روز اول مدرسه احساس کردند که کودکشان دوست ندارد به این محیط برود نباید او را مجبور و وادار به این کار کنند، بلکه با آرامش وتشویق کودکشان به مشاهده سایر دانش آموزان او را متقاعد به پذیرفتن شرایط جدید کنند.

حمیدی اظهار داشت: اضطراب بیشترین تاثیر را بر یادگیری و حافظه کودکان می گذارد، افزایش اضطراب باعث کاهش تمرکز، بی دقتی و افت شدید تحصیلی می شود، همچنین این کودکان نمی توانند روابط اجتماعی موثری با همسالان داشته باشند که مسئله آسیب جدی به کودک وارد می کند.

 اضطراب کودکان را جدی بگیرید
کریمی زاده بیان کرد: معمولا اضطراب و استرس ها تاثیر کوتاه مدت دارد و با مشاوره درمان می شود اما در صورت تشدید این حالت آسیب های غیر قابل جبرانی به کودک وارد می شود که باید از طریق مشاوره به صورت ریشه ای درمان شود.

حمیدی تصریح کرد: اضطراب بعضی کودکان در سطح بسیار بالایی به صورت پرخاشگری، سرگیجه، دل درد، اسهال و حتی بیهوشی بروز پیدا می کند، که در این شرایط حتما باید تحت نظر یک روانشناس یا روان درمان قرار گیرند. همچنین والدین باید سطح اضطراب را در فرزندشان بسنجند، الزاما هر گونه اضطرابی به معنای اضطراب جدایی نیست.

وی افزود: ترس، نگرانی، غم و هیجانات کودکان باید مورد توجه والدین قرار گیرد، بچه ها باید در سنین پایین با تنظیم هیجانات و شناخت احساسات و اضطراب ها آن را تجربه کنند تا بتوانند مهارتهای تصمیم گیری درست را در زندگی فراگیرند.

وی یادآور شد: سرکوب احساسات و هیجانات بچه ها می تواند در آینده منجر به ایجاد شخصیت انفجاری و هیجانی در فرد شود، همچنین توصیه می شود والدین ترس، غم، شادی و حتی اضطراب کودکان را جدی گرفته و مهارت مدیریت اضطراب را به کودکان خود بیاموزند.

والدین می توانند با ایجاد تصویر ذهنی درست و مثبت نسبت به درس و مدرسه و ارائه آموزش های لازم در این زمینه به کودکان، در ایجاد اشتیاق و کاهش ترس فرزندشان نسبت به شرایط جدید پیش رو گام بردارند.