انتشارات مهرسا

طبق تحقیقات ، در جهان از هر دو انسان یک نفر دچار بی خوابی است . آموزش این مهارت از دوران کودکی منجر به کاهش و از بین رفتن مشکل بی خوابی در بزرگسالی می شود.
در این مقاله به راه کارهایی برای حل این مشکل در کودکان خواهیم پرداخت .

خواب چیست ؟
به عدم توانایی و وجود اراده در کنترل محیط فیزیکی خواب می گویند . از نشانه های خوابیدن می توان به کم شدن سطح هوشیاری بدن و غیر فعال شدن عضلات اشاره کرد .

یکی از عوامل مهم دوران رشد کودک ترشح هورمون رشد بین ساعت 22 تا 2 شب است . اگر مهارت خوابیدن به موقع آموزش داده نشود باعث مشکلاتی از قبیل :

کوتاهی قد

کاهش سطح انرژی

کاهش هوش و یادگیری

کاهش آمادگی بدن و مغز

بدخلقی و بهانه گیری

تجمع مواد سمی در بدن

تکنیک های خواب کودک
خیلی از والدین جملاتی مانند : مامان خوابم نمیاد ، مامان بازی بکنیم ، مامان تشنمه ، مامان اتاق خیلی تاریک است و بسیاری از همین جملات را بارها از فرزندان خود برای تاخیر در خوابیدن شنیده اند . والدین با فرا گرفتن مهارت هایی می توانند بر بهانه گیری های فرزندشان مبنی بر نخوابیدن اشراف پیدا کنند و این مشکل را به راحتی حل بکنند .

مهارت های که والدین باید انجام بدهند عبارتند از :

ترجیحا خواب عصر برای کودک نباید باشد و اگر کودک اسرار بر خوابیدن داشت بیشتر از نیم ساعت خواب عصر نباید باشد زیرا اگر بیشتر از نیم ساعت در عصر بخوابد امکان این که در شب به خوبی نخوابد وجود دارد و همینطور انرژی کودک برای بازی کردن در شب زیاد می شود .

یک ساعت قبل از خواب شب بهتر است بازی های کامپیوتری ، استفاده از گوشی و تبلت ، تماشای تلویزیون ، قهوه ، نوشابه ، شکلات استفاده نشود و بهتر می باشد تا موسیقی ملایمی در فضای خانه پخش بشود و استفاده از لبنیات ، کم کردن نور محیط توصیه می شود تا سطح انرژی کودک خواب از خواب پایین آمده و شرایط برای خواب کودک آماده بشود .

والدین با یکدیگر هماهنگ باشند تا در مورد خوابیدن کودک قاطعانه برخورد بشود و اگر در اوایل آموزش با گریه های کودک و یا بهانه گیری های او برای نخوابیدن مواجه شدند دلسرد نشوند و اصلا آموزش را قطع نکنند و اجازه دخالت به اطرافیان را نباید بدهند .

در بسیاری موارد والدین با جملاتی مانند این که : بچه است بزار راحت باشه شما والدین سخت گیری هستین مواجه می شوند که باید قاطعانه با اطرافیان برخورد کنند که دوره ای آموزش خواب که دو ماه است به طور کامل طی بشود و به هیچ عنوان در روال آموزش وقفه ای نیفتد .

مهارت های که والد و کودک باید انجام بدهند عبارتند از :

سر ساعت مقرری با کودک توافق شود تا در آن ساعت به رخت خواب برود به این صورت که سی دقیقه قبل از فرا رسیدن خواب کودک به او اطلاع داده شود که نیم ساعت دیگر باید در رخت خواب باشد و به کودک اطلاع داده که هر فعالیتی که قبل از خواب می خواهد انجام بدهد را والد در آن کارها کمکش می کند تا سر ساعت بخوابد مانند : مسواک زدن ، آب خوردن ، بوس کردن مامان بابا ، انجام کارهای شخصی ، شنیدن قصه و یا هر تکنیکی که بین والد و فرزند برای قبل از خوابیدن گذاشته شده است .

پنج دقیقه قبل از خوابیدن اسباب بازی ها باید توسط والدین جمع بشود و اگر کودک بخواهد والدین می توانند یکی از اسباب بازی های کودک را برای خوابیدن کنار فرزندشان قرار داده و والدین باید از تماس پوستی در هنگام خواب کودک مانند در آغوش گرفتن ، گرفتن دست کودکشان ، گذاشتن بر روی پا خودداری کنند زیرا برای کودک عادت می شود و بدون والد خوابیدن را یاد نمی گیرد .

اگر کودک برای رفتن به رخت خواب برای بار اول بهانه جویی انجام داد و به تخت خواب نرفت والد به آرامی و تنها با یک جمله به فرزند خود می گوید که ساعت خواب فرا رسیده و باید به رخت خواب برود . اگر مجدد کودک بهانه آورد والد مجدد جمله قبلی را تکرار می کند اما اگر کودک برای بار سوم بهانه گیری نمود تنها باید به صورت جدی نه با خشونت کودک را نگاه کرده تا رفتار کودک به سمت خاموشی برود اما اگر کودک شروع به گریه کردن و سر صدا نمود والد باید به این رفتار بی توجهی نماید زیرا توجه به این رفتار یعنی پاداش دادن به رفتار اشتباه و پیامد این رفتار یعنی کودک متوجه می شود خواسته های خود را با گریه عملی می کند و این رفتار ادامه پیدا می کند .

تنها در صورتی والدین می توانند به رفتار نابهنجار کودکشان عکس العمل نشان دهند که کودک در حال آسیب رساندن به خود باشد که در این کودکان احتمال این که از روی یک اختلال رفتاری این کار را انجام می دهند زیاد است و والدین باید در مورد این موضوع با یک مشاور مشورت نمایند.

ساعت خواب کودک باید قبل از ده شب باشد و همچنین اگر کودک به ساعت خواب قبل از ده شب عادت نکند زمانی که سن فرا رسیدن مدرسه اش بشود برای خوابیدن به مشکل بر می خورد پس بهتر است از سنین کودکی به ساعت خواب منظمی که قبل از ده شب است عادت کند .

زمان خواب برای کودکان به معنای تنهایی ، سکوت ، بی تحرکی و تاریکی است و با بهانه گیری سعی در به تعویق انداختن ساعت خواب می شود و والدین باید با انجام مواردی جلوگیری از این به تعویق انداختن بکنند از جمله این که : معنای خواب را برای کودک به روش پاداش به تاخیر بیندازند برای مثال : کودک را کنار پنجره برده و با کودک قرار گذاشته شود که قبل از خواب ستاره ها را نگاه کنید ، والدین می توانند از کودک بخواهند که در یک شب او خاطره ای تعریف کند و در شب دیگر والدینش خاطره ای تعریف کنند با این روش ها و روش های مشابه این دو موردی که ذکر شد کودک شرطی سازی می شود و معنای خوابیدن برایش عوض می شود تا جایی که برای خوابیدن سر ساعت مقررش خود کودک پیش قدم بشود .

اگر کودک از محیط تاریک و تنها می ترسد باید با نصب چراغ خواب و روشن گذاشتن آن در طول شب بهانه کودک برای نخوابیدن از او گرفته شود و والدین می توانند برای چند دقیقه که کودک به خواب برود برای از بین بردن ترس کودک از تنهایی در اتاق بمانند .