انتشارات مهرسا

تعریف اضطراب اجتماعی در نوجوانان چیست؟

وقتی نوجوان هستید، توجه‌تان به طرز تفکر دیگران بیشتر جلب می‌شود. در این دوران به نظر می‌رسد که چیزهای عرف خاصی برای پوشیدن، گفتن یا انجام دادن وجود دارد. همچنین فکر می‌کنید کارهایی وجود دارند که نباید انجام دهید، کارهایی که ممکن است موجب خجالت شده یا باعث شوند جایگاه خود را میان دوستان‌تان از دست دهید. این مسئله می‌تواند منجر به اضطراب اجتماعی شود.

ایده اینکه دیگران ممکن است توجه خاصی به کارهای شما داشته باشند، باعث اضطراب بچه‌ها می‌شود. این اضطراب در برخی بچه‌ها آن‌قدر شدید است که به حالتی تحت عنوان اختلال اضطراب اجتماعی اطلاق می‌شود. تشخیص این حالت بدین‌صورت است که شما بسیار نگران این هستید که در چشم دیگران چطور به نظر می‌رسید، آن‌قدر که دست از انجام کارهایی که لازم است، یا دلتان می‌خواهد انجام دهید می‌کشید، چراکه می‌ترسید شرم آور بوده و مایه خجالت‌تان شوند.

اکثر کسانی که به اختلال اضطراب اجتماعی مبتلا هستند، در سنین 8 تا 15 سالگی متوجه آن می‌شوند. نوجوانان معمولاً قادرند برای مدتی اختلال اضطراب اجتماعی را پنهان کنند. والدین و معلمین‌شان ممکن است متوجه مشکلی در آن‌ها نشوند، خصوصاً که کودکان و نوجوانان اغلب خجالت می‌کشند به این موضوع اعتراف کنند که چقدر مضطرب هستند.

خیلی از کودکان و نوجوانان به دنبال این هستند که بدانند آیا به اختلال اضطراب اجتماعی دچار هستند یا خیر و اگر هستند، چطور مسئله را با والدینشان در میان بگذارند. در ادامه بیشتر به این اختلال پرداخته و شرح می‌دهیم اگر خودتان درگیر این اختلال بوده یا فرزندتان به آن مبتلاست، چه اقداماتی لازم است انجام دهید.

موضوع فقط خجالتی بودن کودک نیست
کودکان و نوجوانانی که به اختلال اضطراب اجتماعی مبتلا هستند، تنها زمانی که در مهمانی هستند یا در کلاس مطلبی را ارائه می‌کنند عصبی و مضطرب نیستند. دکتر بابریک، روان‌شناس بالینی در مرکز مشاوره خانواده ویرجینیا معتقد است، « مشکل نوجوانان فوبیای قرار گرفتن در موقعیت‌های اجتماعی نیست، بلکه وحشت داشتن از این است که در چشم دیگران چطور به نظر می‌رسند.»

حتی تعاملات و ارتباط های کوچک، مثل جواب دادن سؤال در کلاس درس یا غذا خوردن با دوستان، می‌تواند برای بچه‌های مبتلا به اضطراب اجتماعی ترسناک به نظر برسد. دلیل این مسئله آن است که می‌ترسند به اشتباه، کاری خجالت آور یا توهین آمیز انجام داده و دیگران بر این اساس او را قضاوت کرده یا طردش کنند.

بچه‌هایی که فقط خجالتی هستند به‌تدریج و در طی زمان یخشان آب شده و با آدم‌ها و شرایط جدید خو می‌گیرند، اما نوجوانان مبتلا به اضطراب اجتماعی این‌طور نیستند. دکتر باسمن، روان‌شناس دیگری در مرکز مشاوره کودک و متخصص اضطراب توضیح می‌دهد: ” احساس خجالتی در نوجوان ممکن است تا حدودی نگذارد یک سری کارها را انجام دهد، اما تأثیر چشمگیری بر توانایی او در انجام عملکردش ندارد. عملکرد نوجوان شامل فعالیتش در مدرسه و خانواده، دوست پیدا کردن و جزئی از جامعه هم سن و سالان بودن است. این اضطراب اجتماعی چنین تأثیری دارد.

نمونه های مرتبط با اضطراب اجتماعی در نوجوان
موقعیت‌هایی که باعث تحریک بروز اضطراب در فرد می‌شوند، بسته به افراد متفاوت است. بعضی از کودکان مبتلا به اضطراب اجتماعی ترس از عملکرد در مقابل دیگران دارند، حال‌آنکه یک سری دیگر در موقعیت‌های بسیار بیشتری مضطرب می‌شوند؛ مثلاً صحبت کردن با فروشنده، کمک خواستن، خوردن یا نوشیدن در حضور دیگران. در ادامه مثال‌هایی از اضطراب اجتماعی نوجوانان بیان شده است:

وارد سلف می‌شوید و می‌بینید که دوستان‌تان دارند پچ‌پچ می‌کنند و می‌خندند. می‌ترسید که نکند به شما بخندند. حتی وقتی به شما اطمینان می‌دهند که به شما نمی‌خندیدند، شما باز هم نگرانید.
عاشق فوتبال هستید و می‌خواهید عضو گروه ورزش مدرسه شوید، اما نمی‌شوید چون نگران آدم‌هایی هستید که نگاهشان به سمت شماست.
می‌خواهید از معلمتان سؤالی بپرسید، اما نمی‌توانید، چون می‌ترسید احمق به نظر برسید.
درگیری زیادی بر سر ارائه دادن یا ندادن مقاله یا تحقیقتان پیدا می‌کنید چراکه می‌ترسید آن را اشتباهی انجام دهید.
از اینکه چیزی را بلند بخوانید واهمه دارید چراکه ممکن است چیزی را اشتباه تلفظ کرده یا یک قسمت را جا بیندازید.
حسی که شما دارید و آنچه دیگران می‌بینند
اگر به اختلال اضطراب اجتماعی مبتلا هستید، احتمالاً فکر می‌کنید که همه متوجه این اضطراب در شما هستند. در اصل، مضطرب به نظر رسیدن چیز دیگری است که بچه‌های مبتلابه اضطراب اجتماعی از آن می‌هراسند، اما دیگران ممکن است متوجه آن نشوند چراکه بسیاری از علائم اضطراب درون فرد اتفاق افتاده و نمود بیرونی ندارند.

احتمال دارد دچار افکار هراسان شوید و برخی از علائم فیزیکی اضطراب مثل افزایش ضربان قلب یا ناراحتی معده را احساس کنید، اما دیگران به‌احتمال‌زیاد متوجه آن نخواهند شد. علائم ظاهری اضطراب مثل سرخ شدن گونه‌ها ممکن است دیگران را به شک بیندازد، اما حتی سرخ شدن گونه‌ها هم چیزی است که دیگران وقتی برای خودشان اتفاق بیفتد بیشتر به آن توجه می‌کنند.

ازآنجایی‌که کودکان مبتلابه اختلال اضطراب اجتماعی از انجام هر کار خجالت آوری می‌ترسند، به عقیده‌ی دکتر باسمن، آن‌ها می‌توانند استاد مخفی کردن احساس واقعی‌شان باشند. ” یکی از دخترانی که من با او کار می‌کردم دچار حمله پانیک می‌شد و بسیار مضطرب بود. ازآنجایی‌که من او را خوب می‌شناختم، می‌دانستم اگر به زمین نگاه کند و ساکت باشد یعنی حس اضطراب دارد. اما دیگران متوجه آن نمی‌شدند.”

چرا اجتناب از اضطراب اجتماعی راه درمان نیست؟
یکی از کارهایی که نوجوانان وقتی مضطرب هستند انجام دهند، این است که از انجام کارهایی که نگرانشان می‌کند اجتناب کنند؛ مثلاً بهانه می‌آورند که مدرسه نروند یا در مهمانی‌ها و دور همی‌های دیگر غیبت می‌کنند. بااینکه این کار برای مقابله با اضطراب اجتماعی نوجوانان در کوتاه‌مدت جواب می‌دهد، اما متخصصین هشدار می‌دهند، نادیده گرفتن اضطراب کودک فقط اوضاع را بدتر می‌کند. به‌علاوه، بالاخره یک‌زمانی لازم است که انجام دادن بعضی از کارها را یاد بگیرید، بنابراین تمرین کردن در درمان اضطراب اجتماعی نوجوانان خیلی مهم است.

مورد خطرناک دیگری که در رابطه با اجتناب از ترس‌ها وجود دارد این است که ممکن است به عادت تبدیل شود به‌طوری‌که کودک یا نوجوان مدام خود را از همه‌چیز و همه‌کس دور کند. این کار باعث بدتر شدن اضطراب کودک شده و دیگران متوجه نخواهند شد چرا کودک یا نوجوان از افراد فاصله می‌گیرید و همین مسئله خودش بر احساس تنهایی کودک خواهد افزود.

مثال‌هایی در زمینه مشکلات اضطراب اجتماعی نوجوانان

آن‌قدر نگران ارائه دادن سر کلاس هستید که اصلاً آن روز از خیر مدرسه رفتن می‌گذرید چراکه ترجیح می‌دهید نمره‌تان کم شود تا جلوی دیگران سخنرانی کنید. انجام این کار باعث می‌شود معلمتان فکر کند که نمره گرفتن برایتان مهم نیست و حداقل وظایف را برای قبولی در درس انجام می‌دهید. اما درواقع مدرسه و نمره برایتان مهم است، اما فکر اینکه جلوی دیگران صحبت کنید برای شما عذاب‌آور است.
دارید با هم‌گروهی خود دوست می‌شوید و او مدام شمارا دعوت می‌کند تا برای انجام بازی‌های ویدئویی بعد از مدرسه به خانه‌اش بروید. دوست دارید بروید، اما می‌ترسید که کار عجیبی بکنید، بنابراین بهانه می‌آورید. دست‌آخر او کم‌تر و کم‌تر به سراغ شما آمده و فرض می‌کند که اصلاً نمی‌خواهید با هم دوست باشید.
درخواست کمک و مشاوره در درمان اضطراب اجتماعی نوجوانان
ابتلا به اضطراب اجتماعی می‌تواند مانع انجام فعالیت های موردعلاقه نوجوانان شود و راه معاشرت با کسانی که دوست دارید با آن‌ها باشید را ببندد. این شرایط همچنین ممکن است موجب بروز علائم افسردگی در نوجوانان شود. کمک و مشاوره خواستن شاید دشوار باشد، اما واقعاً مهم است.

دکتر باسمن می‌گوید که می‌خواهد بچه‌ها بدانند که تنها نیستند.” بسیاری از نوجوانان دچار اختلال اضطراب اجتماعی هستند. شجاع بودن و صحبت در مورد آن باکسی ممکن است ترسناک به نظر برسد، اما اگر بتوانید بر اضطراب خود غلبه کنید، یک نفر به حرف‌هایتان گوش‌داده و کمکتان خواهد کرد.”