انتشارات مهرسا

نازنین دسترنج کارشناس ارشد مشاوره خانواده و مشاور و درمانگر کودک در گفت‌وگویی درباره تعریف حسادت اظهار کرد: حسادت احساس و واکنشی عاطفی و طبیعی است که افراد در برابر از دست دادن اشیا یا محبت به آن دچار می‌شوند، به عبارتی حسادت ترس عمیقی است که از مقایسه شدن فرد با دیگران نشئت می‌گیرد. کودکی که برای خود ارزش قائل است و عزت نفس خوبی دارد، می‌تواند بر حسادتش غلبه کند.

کودکان در چه شرایطی احساس حسادت می‌کنند؟
او بیان کرد: یکی از مواردی که موجب می‌شود کودکان احساس حسادت کنند، هنگامی است که والدین فرزندشان را زیاد با دیگران مقایسه می‌کنند و به نتیجه رقابت‌ها بسیار اهمیت می‌دهند. همچنین والدینی که سبک فرزندپروری سهل‌گیرانه دارند، فرزندانشان همیشه بی‌رقیب هستند و در موقعیتی قرار نگرفته‌اند که شکست و ناکامی را تجربه کنند، بنابراین هنگامی که در شرایطی قرار می‌گیرند که احساس مالکیت آنها یا توجهی که همیشه به آنها می‌شده است، به خطر می‌افتد، احساس حسادت می‌کنند. به طور مثال هنگامی‌که فرزند جدیدی در خانواده متولد می‌شود یا دوست کودک اسباب‌بازی‌های جدیدی دارد که او آنها را ندارد، در این موارد هم کودکان حسادت می‌کنند.

این مشاور و درمانگر کودک افزود: کودکانی که اعتماد به نفس پایینی دارند و توانایی‌های خود را نمی‌شناسند، وقتی مشاهده می‌کنند که در آن شرایط کودکان دیگر، توانایی‌های بالاتری نسبت به آنها دارند، به علت اینکه به توانایی‌های خود آگاه نیستند، احساس کم‌ارزشی و حسادت می‌کنند

حسادت به چه شکل‌هایی بروز پیدا می‌کند؟
دسترنج تاکید کرد: گاهی کودکان به طور آشکار حسادت خود را بروز می‌دهند یا با کودکان دیگر درگیری فیزیکی پیدا می‌کنند، در پاره‌ای اوقات هم کودک به شکل پنهانی احساس حسادت خود را با عملی فیزیکی مانند: خراب کردن اسباب بازی دوستش، خط‌خطی کردن دفتر مشق او یا آسیب رساندن به خواهر یا برادر کوچکترش بروز می‌دهد.

او تصریح کرد: گاهی کودک برای جلب توجه بیشتر رفتار‌هایی را از خود نشان می‌دهد که می‌تواند ناشی از اعتماد به نفس پایین یا آگاه نبودن از توانایی‌های خود باشد، کار‌هایی که والدین را متعجب می‌کند؛ به طور مثال در شرایطی که فرزند کوچکتر در کانون توجه خانواده قرار می‌گیرد، احتمال انجام کار‌های خطرناک از سوی کودک برای جلب توجه بیشتر والدین افزایش پیدا می‌کند. کودکانی که نمی‌توانند احساس حسادت خود را بروز دهند، ممکن است گوشه‌گیر و افسرده شوند.

چگونه با احساس حسادت کودکان مقابله کنیم؟
این مشاور و درمانگر کودک گفت: نخستین کاری که باید انجام داد، این است که والدین به فرزند خود کمک کنند تا احساس حسادتش را بشناسد و بتواند آن را بروز دهد. به طور مثال پدر یا مادر می‌توانند بگویند «من فهمیدم الان احساس عصبانیت می‌کنی که در مسابقه برنده نشدی یا غمگین هستی از اینکه اسباب‌بازی‌های جدید را نداری»، در قدم بعدی والدین باید با کودک همدلی کنند به طور مثال به او بگویند «می‌دانم که الان بسیار ناراحت هستی» یا حتی والدین می‌توانند خاطره‌ای کوتاه از دوران کودکی خود برای فرزندشان تعریف کنند؛ به طور مثال بگویند «من هم وقتی کودک بودم و در مسابقه می‌باختم، به فرد برنده حسودی می‌کردم.»

دسترنج اظهار کرد: در قدم سوم والدین باید از فرزند خود درخواست کنند تا برای مسئله راه‌حلی پیشنهاد دهند، به این صورت که نخست کودک باید راه حل‌های پیشنهادی خود را بیان کرده سپس والدین راه حل‌های خود را مطرح کنند. به طور مثال والدین باید به فرزند خود بگویند که «درست است که اسباب بازی‌های جدید را نداری و ناراحت هستی ولی نمی‌توانی به دوستت آسیب برسانی یا اسباب بازی‌هایش را خراب کنی، اکنون بیا فکری کرده تا متوجه شویم چگونه مشکل را برطرف کنیم.» یا والدین می‌توانند بگویند که «چون اکنون در مسابقه برنده نشدی، حق داری ناراحت شوی، من هم در گذشته چنین احساسی را داشتم، حالا بیا با هم مشکل را رفع کنیم.» به طور مثال والدین می‌توانند بگویند که «اگر در آینده بیشتر تلاش کنی، می‌توانی در مسابقه برنده شوی.»

او بیان کرد: در قدم چهارم والدین باید به کودک آموزش دهند تا چگونه در برابر ناکامی‌ها مقابله کند. والدین باید کودک را با شکست‌های کوچک مواجهه و او را تشویق کرده تا بر ناکامی‌ها غلبه کند. نباید فرزندان خود را بقیه کودکان مقایسه کرده بلکه آنها باید بر نقاط قوت فرزندانشان تمرکز کنند. به طور مثال به او بگویند که «درست است در مسابقه دوچرخه سواری برنده نشدی، ولی بسیار خوب رکاب می‌زدی؛ اگر بیشتر تلاش کنی، در آینده موفق می‌شوی» یا می‌توانند بگویند «با اینکه در دوچرخه سواری برنده نشدی، اما تو دونده ماهری هستی.»

این مشاور و درمانگر کودک افزود: عزت نفس پایین یکی از مواردی است که موجب می‌شود کودکان احساس حسادت کرده، برای رفع این مشکل والدین باید روزانه حدود ۳۰ دقیقه با کودکان خود ارتباط برقرار و توانایی‌های کودک را به او گوشزد کنند، در این صورت کودک می‌تواند با احساس حسادتش مقابله کند.

دسترنج یادآوری کرد: والدین الگوی فرزندانشان هستند، بنابراین خود باید حسادتشان را مدیریت کنند؛ به عبارتی وقتی کودک می‌بیند که والدینش به شکل صحیحی با این احساس روبه‌رو شده است، او هم تلاش می‌کند تا بتواند بر حسادتش غلبه کند.