انتشارات مهرسا

بدن ما حداقل یک‌چهارم از کالری‌ای که در طول ورزش می‌سوزانیم، جبران و از تأثیر بهترین تلاش‌های ما برای کاهش وزن کم می‌کند.

بر‌‌اساس مطالعه جدیدی در‌باره این موضوع که فعالیت بدنی چگونه روی متابولیسم ما اثر می‌گذارد، به‌ازای هر ۱۰۰ کالری‌ای که انتظار داریم درنتیجه تمرینات ورزشی بسوزانیم، بیشتر ما کمتر از ۷۲ کالری می‌سوزانیم. مطالعه نشان می‌دهد که بدن ما معمولا به‌طور خودکار حداقل یک‌چهارم از کالری‌ای که در جریان ورزش مصرف می‌کنیم، جبران و بهترین تلاش ما برای کاهش وزن را تضعیف می‌کند.

همچنین، نتایج نشان می‌دهد داشتن اضافه‌وزن فرایند جبران کالری را تشدید و کاهش وزن ازطریق ورزش را برای افراد دچار اضافه‌وزن دشوارتر می‌کند. البته جبران کالری از فردی به فرد دیگر متفاوت و درک نحوه واکنش متابولیسم بدن فرد دربرابر ورزش ممکن است عامل مهمی برای بهینه‌سازی ورزش برای کنترل وزن باشد.

ازنظر تئوری، ورزش به‌میزان چشمگیری به کاهش وزن کمک می‌کند. زمانی که حرکت می‌کنیم، عضلات ما منقبض می‌شوند و درمقایسه‌با زمان استراحت به سوخت بیشتری نیاز دارند؛ درحالی‌که ارگان‌ها و سیستم‌های زیستی دیگر نیز انرژی بیشتری مصرف می‌کنند. به‌لطف مطالعات آزمایشگاهی گذشته، به‌طور تقریبی می‌دانیم این فرایندها به چه میزان انرژی نیاز دارند. برای مثال، یک مایل پیاده‌روی بسته به اندازه بدن و سرعت قدم‌زدن فرد، حدود ۱۰۰ کالری می‌سوزاند.

تا همین اواخر، بیشتر افراد ازجمله دانشمندان ورزش تصور می‌کردند این فرایند جمع‌پذیر است؛ یعنی یک مایل قدم‌زدن ۱۰۰ کالری می‌سوزاند و اگر دو مایل قدم بزنید، ۲۰۰ کالری می‌سوزانید و... . براین‌اساس، اگر این کالری‌ها را با غذای اضافی جایگزین نکنیم، باید درنهایت کالری بیشتری درمقایسه‌با کالری دریافتی بسوزانیم و کاهش وزن پیدا کنیم.

بااین‌حال، این نتیجه‌ به‌ندرت اتفاق می‌افتد. در مطالعات متعدد، نشان داده شده است بیشتر افرادی که برنامه ورزشی جدیدی شروع می‌کنند، حتی اگر رژیم غذایی خود را به‌شدت کنترل کنند، درمقایسه‌با آنچه براساس تعداد کالری مصرفی حین ورزش انتظار می‌رود، وزن کمتری از دست می‌دهند. بنابراین، برخی دانشمندان حدس زده‌اند که مصرف انرژی ممکن است درمقایسه‌با تصور ما انعطاف‌پذیری کمتری داشته باشد. به‌عبارت‌دیگر، میزان مصرف انرژی ممکن است محدودیت‌هایی داشته باشد. این احتمال در سال ۲۰۱۲ با انتشار مطالعه تأثیرگذاری از شکارچی‌گردآورندگان آفریقایی تقویت شد.

مطالعه مذکور نشان داد که اگرچه مردم قبیله به‌طور منظم ساعت‌ها پیاده‌روی می‌کردند یا به‌آهستگی می‌دویدند، تقریبا همان مقدار کالری را در روز می‌سوزاندند که مردان و زنان نسبتا کم‌تحرک غربی می‌سوزاندند. نویسندگان مطالعه متوجه شدند بدن فعال مردم قبیله به‌نوعی در حال جبران بود و کالری کلی سوزانده‌شده را کاهش می‌داد؛ به‌طوری‌که آن‌ها بسیار گرسنه نمی‌شدند.

از آن زمان، سایر مطالعات کوچک این یافته را تقویت کرده‌اند که فعالیت بیشتر لزوما به مصرف کالری بیشتری در روز منجر نمی‌شود؛ اما آزمایش‌های بزرگ معدودی سعی کرده‌اند مشخص کنند بدن ما چه مقدار از کالری سوزانده‌شده حین حرکت را جبران می‌کند؛ زیرا اندازه‌گیری فعالیت متابولیکی در افراد پیچیده و پرهزینه است.

به‌عنوان بخشی از ابتکار علمی بلندپروازانه جدید، اخیرا ده‌ها پژوهشگر داده‌های متابولیک چند مطالعه شامل هزاران زن و مرد را باهم ترکیب کرده‌اند. این مطالعات شامل نوشیدن آب دو بار نشان‌دار شده بود که استاندارد طلایی در پژوهش‌های متابولیک است. آب دو بار نشان‌دار شده حاوی ایزوتوپ‌هایی است که به پژوهشگران اجازه می‌دهد تا به‌دقت میزان کالری را دنبال کنند که فرد در طول روز می‌سوزاند.

برای مطالعه جدید که ماه آگوست در مجله Current Biology منتشر شد، دانشمندان تصمیم گرفتند بررسی کنند هنگام تحرک برای متابولیسم ما چه اتفاقی می‌افتد. آن‌ها داده‌هایی از ۱۷۵۴ فرد بزرگ‌سال را جمع‌آوری کردند که شامل نتایج آب دو بار نشان‌دار شده و اندازه‌گیری‌هایی از ترکیبات بدنی و مصرف انرژی پایه بود. انرژی پایه مقدار کالری‌ای است که صرف فعالیت ضروری برای حفظ عملکرد طبیعی بدن می‌شود. به‌عبارت‌دیگر، فقط برای زنده‌ماندن و نه فعالیت‌های اضافی نیاز است.

کسر اعداد مربوط به انرژی پایه از کل انرژی مصرفی به پژوهشگران تقریبی از انرژی مصرفی افراد حین ورزش و حرکات دیگر مانند ایستادن و قدم‌زدن و فعالیت‌های بدنی معمول داد. بنابراین، پژوهشگران با استفاده از مدل‌های آماری، توانستند حساب کنند که آیا کالری‌های سوزانده‌شده در جریان فعالیت میزان انرژی مصرفی روزانه فرد را به‌اندازه موردانتظار افزایش داده است. به‌عبارت‌دیگر، یعنی اینکه افراد متناسب با تحرک بیشتر کالری روزانه بیشتری سوزانده‌اند یا خیر.

بااین‌همه، پژوهشگران دریافتند که آن‌ها معمولا کالری بیشتری نسوزانده بودند. درحقیقت، به‌نظر می‌رسید بیشتر افراد درمقایسه‌با آنچه براساس سطح فعالیت آن‌ها انتظار می‌رفت، به‌طور متوسط حدود ۷۲ درصد کالری بیشتری بسوزانند (۲۸ درصد کمتر از حد انتظار). لوئیس هالسی، استاد علوم زندگی و بهداشت در دانشگاه روهمپتون لندن و یکی از نویسندگان مطالعه جدید گفت: «به‌نظر می‌رسد که مردم حداقل یک‌چهارم کالری‌های اضافه سوزانده‌شده طی فعالیت بدنی را جبران کنند.»

افزون‌براین، پژوهشگران دریافتند سطح جبران انرژی در افراد دارای چربی بدن بیشتر فزون‌تر بود. آن‌ها معمولا ۵۰ درصد یا بیشتر کالری سوزانده‌شده حین فعالیت را جبران می‌کردند. ذکر این نکته ضروری است که مطالعه میزان مصرف غذای افراد را بررسی نکرد و تنها روی مصرف انرژی و نحوه جبران کالری سوزانده‌شده بدن طی ورزش تمرکز کرد.

دکتر هالسی گفت اینکه چگونه ناآگاهانه این کار را انجام می‌دهیم و کدام سیستم‌های درونی بیشتر تحت‌تأثیر این فرایند قرار می‌گیرند، هنوز مشخص نیست. او و همکارانش حدس می‌زنند عملکردهای سیستم ایمنی که به انرژی زیادی نیاز دارد، ممکن است تا حدودی کاهش پیدا کند.

شاید هم به‌طور ناخودآگاه در روزهایی که ورزش می‌کنیم، به‌طور‌کلی تحرک کمتری داشته باشیم یا شاید برخی از عملکردهای داخلی سلول‌های ما کُند شود و مصرف انرژی کلی بدن را کاهش دهد. دراین‌میان، علم جدید ورزش و جبران کالری کاملا دلسردکننده نیست. به‌گفته دکتر هالسی، حتی افرادی که بدن آن‌ها ۵۰ درصد یا بیشتر کالری‌ مصرف‌شده حین فعالیت بدنی را جبران می‌کنند، درمقایسه‌با حالت بی‌تحرکی کالری بیشتری در روز می‌سوزانند.

چالش سخت‌تر استفاده از ورزش برای کاهش وزن این است که ورزش در واقعیت درمقایسه‌با حد موردانتظار کالری کم‌تری می‌سوزاند و برای کاهش وزن باید غذای کمتری بخوریم. به‌گفته دکتر هالسی، کافی است پس از نیم ساعت پیاده‌روی، نصف کلوچه یا نصف نوشابه بخورید تا انرژی دریافتی شما از انرژی سوزانده‌شده حین فعالیت بدنی بیشتر شود.