انتشارات مهرسا

دلایل گرایش به سیگار کدامند؟ امروزه مصرف سیگار به دلیل ارزان بودن، راحت و در دسترس بودن بسیار همه گیر شده و گسترش یافته است. از این جهت شناسایی علل گرایش به اعتیاد و راه‌های پیشگیری از آن در هر جامعه‌ از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. همیشه افرادی را می‌بینیم که با وجود مواجهه با آسیب‌های ناشی از سیگار باز هم به مصرف آن ادامه می‌دهند؛ علت امر این است که به ریشه‌های روانی و علل اصلی گرایش به سیگار در این افراد پرداخته نمی‌شود. با آگاهی از دلایل گرایش به مصرف سیگار می‌توان گامی اساسی جهت ترک موفق آن برداشت.
دلایل گرایش به مصرف سیگار
گرایش به مصرف سیگار تحت تأثیر عوامل متعددی از جمله عوامل اجتماعی، خانوادگی، فشار دوستان و همسالان، عوامل فردی و شخصیتی و... قرار می‌گیرد که همه این عوامل ارتباط چند جانبه‌ای با یکدیگر دارند. در ادامه به اختصار هرکدام را توضیح داده‌ایم:
1- عوامل خانوادگی

خانواده در شکل‌گیری شخصیت، ایجاد اعتماد به نفس، احساس ایمنی و سبک‌های رفتاری نقش بسیار مهمی دارد. حمایت، توجه و حساسیت کافی والدین و خانواده می‌تواند باعث سازگاری بهتر فرد با محیط، قدرت مقابله با مشکلات و افزایش مهارت‌های اجتماعی شود و خطرات رفتارهای ناسالم و پرخطر فرد را کاهش دهد. خانواده می‌تواند به فرد احساس امنیت دهد و یا برعکس باعث ناسازگاری و بروز اختلالات روانی مانند افسردگی در او شود.
هرچه والدین بیشتر جوان را نادیده بگیرند، او را در برابر محيط و اجتماع آسيب پذیرتر می‌سازند. جوانان در چنین خانواده‌هایی به احتمال بیشتری اضطراب، افسردگی و مشکلات در روابط را تجربه می‌کنند. مرتب دچار شکست‌های گوناگون تحصیلی – اجتماعی می‌شوند و اعتماد به نفسشان را از دست می‌دهند. در این شرایط امکان بیشتری وجود دارد که افراد به سيگار، الکل، یا موادی مانند مواد مخدر، ماده مخدر گل و... برای رهايی از اين مشکلات روی آورند. برای اطلاع بیشتر از مواد مخدر کلیک کنید.

علاوه بر این‌ها، والدين مؤثرترين الگوهای رفتاری برای فرزندان خود هستند پس امکان سيگاری شدن کودکانی که هر دو یا یکی از والدين آن‌ها سیگاری هستند، از سایر افراد بیشتر است.

2- عوامل فردی

ویژگی‌های فردی و شخصیتی عامل بسیار مهم و تعیین کننده‌ای برای روی آوردن به سمت مصرف سیگار هستند. عوامل شخصیتی بسیاری مثل تنوع طلبی، هیجان‌طلبی زیاد، ویژگی‌های اضطرابی و تمایل به انجام رفتارهای مخاطره‌آمیز در روی آوردن به سیگار بسیار تأثیرگذار هستند. وجود کنجکاوی‌ها و گرایش به هیجان و تجربیات جدید در دوران نوجوانی و جوانی عامل بسیار مهمی برای آغاز مصرف سیگار و ادامه آن محسوب می‌شود. خیلی از افراد به دلیل ناتوانی در مدیریت هیجانات منفی خود و برای فرار از مشکلات و فشارهای عصبی به سمت مصرف سیگار کشیده می‌شوند. آرامش لحظه‌ای حاصل از سیگار باعث می‌شود که فرد در طول زمان مصرف سیگار را بیشتر کند.

3- گرایش به سیگار | فشار دوستان

خیلی از افراد مصرف سیگار را از دوران نوجوانی شروع می‌کنند. برخی از نوجوانان به دليل سازگاري با دوستان و همسالان و همرنگ شدن با آن‌ها در برابر هر تقاضا و خواسته‌ای تسلیم می‌شوند؛ چرا که در این دوره مورد پذیرش قرار گرفتن از جانب دوستان اهمیت بسیاری دارد. این موارد هنگامی تشدید می‌شوند که فرد بخواهد هویتش را از طریق ارتباط با گروه دوستی مورد علاقه خود تعریف کند. در این شرایط احتمال قبول درخواست همسالان برای مصرف سیگار بیشتر است. در صورت رفتار صحیح والدین در سنین نوجوانی احتمال گرایش آن‌ها به سمت دوستان کاهش می‌یابد.

4- عوامل اجتماعی و رسانه‌ها

یکی از عوامل مؤثر در فزونی تمایل به مصرف سیگار، جذابیت‌های اجتماعی و در دسترس بودن آن در بازار است. وجود انواع سیگار با شکل‌ها، رنگ‌ها، طعم‌ها و پاکت‌های متنوع و جذاب، نمایش صحنه‌های جذاب فیلم‌ها و هنرپیشه‌های معروف و محبوب جوانان و مصرف توسط آن‌ها که به طور غیرمستقیم می‌تواند افراد را تحت تأثیر قرار دهد، هم‌چنین عدم وجود وسایل و تبلیغات لازم برای آگاهی جوانان از خطرات و مضرات سیگار، شکست‌های اجتماعی و تحصیلی ازجمله عوامل مؤثر روی آوردن به سیگار هستند.

5- کمبود اطلاعات و باورهای غلط در مورد مصرف سیگار

باوجود اینکه بسیاری از متخصصان سلامت دائماً در مورد مضرات سیگار به افراد اطلاعات می‌دهند، بسیاری از مردم از عوارض دقیق مصرف آن اطلاعی ندارند. داشتن اطلاعات در مورد مرگ و میر سالانه ناشی از مصرف سیگار و تعداد مبتلایان به سرطان ریه، سینه، پوست و... که در اثر کشیدن سیگار ایجاد می‌شود، می‌تواند در پیشگیری از مصرف سیگار مؤثر باشد. نبود این اطلاعات منجر به شکل‌گیری باورهای غلطی در مورد مصرف سیگار و انواع تنباکو می‌شود که طبق آن‌ها، افراد عوارض مصرف را جدی نمی‌گیرند و فکر می‌کنند که ابتلا به بیماری‌های جدی نظیر سرطان از موارد نادر محسوب می‌شود. برای پیشگیری از عوارض منفی مصرف سیگار و کنار گذاشتن آن بهتر است از یک فرد متخصص کمک بگیرید.

عوامل مؤثر در تداوم مصرف سیگار
عوامل روانی و فیزیولوژیک متعددی در تداوم مصرف سیگار مؤثر هستند و این عوامل تأثیر متقابلی بر یکدیگر دارند. در گذر زمان این عوامل تبدیل به موانعی بزرگ شده و کنار زدن آن‌ها نیاز به نیروی بزرگ‌تری خواهد داشت.

1- عوامل فیزیولوژیکی گرایش به سیگار

ایجاد تحمل و وابستگی: افراد به تدریج با مصرف سیگار به نیکوتینی که وارد بدنشان می‌شود وابستگی پیدا می‌کنند. نیکوتین به واکنش‌های فیزیولوژیکی متعددی از جمله افزایش هشیاری، فشار خون و ضربان قلب می‌انجامد. با این وجود، این آثار فقط تا زمانی که نیکوتین در جریان خون وجود دارد، باقی می‌ماند. هنگامی که نیکوتین از جریان خون خارج شد، این آثار نیز از بین می‌رود. بنابراین وقتی فرد عصبی است، کشیدن مقداری سیگار به او آرامش می‌دهد و به‌تدریج به میزان بیشتری از سیگار برای آرام شدن نیاز دارد.

تأثیر بر مرکز پاداش: نیکوتین بخشی از سیستم عصبی را که مرکز القای پاداش نام دارد، تحریک می‌کند. این تأثیرات، هشیاری ذهنی و آرمیدگی جسمی را در پی دارد. چون تأثیرات مثبت پاداش دهنده‌اند، بنابراین افراد برای تجربه این مزایای فیزیولوژیکی به ادامه سیگار کشیدن ترغیب می‌شوند. به عبارت ساده‌تر سیگار کشیدن احساسات خوشایندی به همراه دارد و به همین دلیل افراد به ادامه این رفتار ترغیب می‌شوند.

2- عوامل روانی گرایش به سیگار

ایجاد لذت: یکی از عوامل تداوم مصرف سیگار، قابلیت سیگار کشیدن در کمک به تنظیم خلق یا عاطفه است. افراد برای دستیابی به خلق مثبت یا کاهش روحیه منفی سیگار می‌کشند. سیگاری‌هایی که خلق مثبت دارند ممکن است سیگار را وسیله‌ای برای افزایش لذت مرتبط با دیگر رویدادها، مثل یک غذای عالی، رابطه جنسی خوب، یک مهمانی لذت‌بخش و... بدانند. این افراد سیگار کشیدن را بسیار لذت‌بخش دانسته و فقط زمانی که در حال تجربه احساس مثبتی باشند سیگار می‌کشند. بنابراین تداوم مصرف سیگار برایشان بسیار ترغیب‌کننده است.
کاهش خلق منفی: بسیاری از افراد سیگار را وسیله‌ای برای مقابله با خلق منفی یا کاهش اضطراب و تنش می‌دانند. هرچند برخی از افراد تنها گاهی برای مهار خلق منفی سیگار می‌کشند اما اگر سیگار کشیدن را تنها راهبرد مؤثر برای مقابله با هیجان منفی بدانند، به مرور به سیگار وابستگی پیدا می‌کنند.