انتشارات مهرسا

وقتی وارد کلاس شدم، بیشتر بچه های کلاس مشغول صحبت با هم بودند. از همون اول توجهم رو به خودش جلب کرد. آخرین میز، ردیف کنار دیوار نشسته بود.

دائم سرش پایین بود؛ یه لحظه سرش رو بالا آورد و دوباره به زمین خیره شد. بعد از مدتی بچه ها آرام شدند. ازشون خواستم یکی یکی خودشون رو معرفی کنن تا رسید به دختری که ته کلاس نشسته بود. به زور صداش شنیده میشد. ازش خواستم بلندتر اسمش رو بگه اما اون با همون صدای آرام حرف زد. سر کلاس درس مدام سرش پایین بود نه با کسی حرف می زد و نه کاری به کسی داشت. در حیاط مدرسه یه گوشه نشسته بود و به بچه ها خیره بود. دوستی نداشت که بخواد باهاش صحبت کنه. هیچ وقت در کلاس سوالی نمی پرسید. وقتی که ازش سوالی می پرسیدم خیلی معذب بود و سختش میشد جواب بده. بله این دانش آموز خجالت میکشید و بسیار کمرو بود. اگه شما هم مثل این دانش آموز رفتارهایی این چنینی دارید یا فردی از نزدیکان و یا دوستان شما به این شکل رفتار می کنه، حتما برای کمک به اون تا پایان این مقاله رو بخونید.

رابطه خجالت با نوع شخصیت

فهمیدن تیپ های شخصیتی افراد کار خیلی سختی نیست. اگه شما چند نشانه از ویژگی های هر تیپ شخصیتی رو بدونید به راحتی می تونید حدس بزنید که یک فرد جزء کدام دسته از تیپ های شخصیتی است. تیپ های شخصیتی افراد با هم متفاوت است. تصور کنید سوار اتوبوس شدید؛ کدام صندلی رو برای نشستن انتخاب می کنید؟ اولین صندلی خالی که نزدیک در باشه؟ و یا به دور و بر نگاه می کنید و یک جای مناسب برای خودتون انتخاب می کنید؟ یا یک مثال دیگه؛ بعضی از افراد وقتی وارد یک جمع میشن، خیلی زود با همه افراد مشغول صحبت میشن و درباره هر موضوعی که به ذهنشون برسه مطلبی میگن. اما عده ای هستند که دقیقا برخلاف این افراد عمل می کنند. خیلی سخت وارد صحبت با بقیه می شوند، در اکثر مواقع گوشه گیر و منزوی هستند و از صحبت با بقیه افراد دوری می کنند که این ها جزء علائم خجالت هست.

خجالت و کمرویی یک ویژگی شخصیتی هست که به تیپ " شخصیت اجتنابی " معروفه. اجتناب در لغت به معنی دوری کردن است. افراد خجالتی از جمع دوری می کنند. چنین ویژگی های شخصیتی معمولا از دوران کودکی با فرد است. خجالت و کمرویی ویژگی هایی دارند که تقریبا در همه افراد خجالتی یکسان است. مثلا افراد خجالتی از اینکه مورد توجه قرار بگیرند احساس خوبی ندارند. یا مثلا اینکه بخوان توی جمعی صحبت کنند خیلی اون ها رو اذیت می کنه، دوستان زیادی ندارند و خیلی صحبت نمی کنند. خجالت هم مثل بقیه ویژگی های شخصیتی طیف های مختلفی داره. خفیف تا شدید؛ که اگه خیلی شدید باشه عملکرد فرد رو تحت تاثیر قرار میده و باعث به وجود اومدن مشکلاتی در زندگی فرد میشه.

ریشه خجالت و کمرویی می تونه در چند زمینه باشد. مثل سبک های تربیتی خانواده. بعضی رفتارهای خانواده باعث میشه فرد همیشه تسلیم باشه و نتونه خواسته های خودش رو ابراز کنه ( مثلا بخاطر ترس از تنبیه ) و این باعث میشه فرد به مرور کمرو و خجالتی بشه. یا علت های روانی مثل احساس استرس و اضطراب بیش از حد، یا تجربه تحقیر شدن در جمع، عدم کسب موفقیت و... و از همه مهم تر تصوری که از خودش و توانایی هاش داره. فردی که خودش رو بی عرضه و ناتوان تلقی می کنه و اعتماد به نفس پایینی داره باعث میشه در جمع نتونه خوب صحبت کنه و در نتیجه براش مشکلات زیادی به وجود میاد. فرد خجالتی هیچ وقت نمی تونه ارتباط موثر و خوبی با دیگران برقرار کنه و دوستانی برای خودش داشته باشه. زیرا ارتباط با اطرافیان نیازمند صحبت کردن است که افراد خجالتی از این موضوع به شدت می ترسند و احساس اضطراب می کنند. افراد خجالتی به خاطر ترس از طرد شدن در گروه های دوستی وارد نمی شوند. آمارها نشون میده 10 تا 12 درصد افراد چنین ویژگی شخصیتی رو دارند. بهتره حواسمون باشه که سن بروز خجالت و کمرویی بیشتر در نوجوانی است.

مشکلات خجالت کشیدن

دانش آموزان خجالتی معمولا در مدرسه حقشان خورده میشه و نمی تونند از حق خودشون دفاع کنند. اگه موضوع جالبی به ذهنشون برسه یا جواب سوالی رو بدونند از ترس مسخره شدن توسط هم کلاسی هاشون اون رو مطرح نمی کنند. اگه مطلبی رو یاد نگرفته باشند، نمی تونند از معلم بخوان تا براشون توضیح بده. این ها همه می تونه باعث عدم موفقیت تحصیلی یک دانش آموز باشه. فرض کنید دانش آموزی که سر کلاس ریاضی نشسته و داره به صحبت های معلم گوش میده، زمانی که درس جدیدی داده میشه و او یک موضوع رو یاد نگرفته و اگه اون موضوع رو یاد نگیره بقیه مطالب رو هم نمی فهمه. اما نمی تونه دستش رو بلند کنه و سوالش رو بپرسه. چون می ترسه بقیه بچه ها مسخره اش کنند. یا مثلا معلم که سوال امتیازی مطرح می کنه، او خیلی زود جواب سوال رو پیدا می کنه. اما می ترسه تا اون رو به معلم نشون بده.

یکی دیگه از مهم ترین مشکلات خجالت کشیدن اینه که افراد کمرو نمی تونند "نه" بگن. یعنی در برابر خواسته های غیرمنطقی افراد نه نمیگن. اگه کاری از اون ها خواسته بشه که مطابق میلشون نباشه و نتونند انجام بدن و یا حتی نخوان که اون رو انجام بدن، متاسفانه نمی تونند "نه" بگن و خیلی وقت ها این موضوع باعث ایجاد دردسر برای این دانش آموزان میشه. اگه بر روی فردی برچسب خجالت یا کمرویی زده بشه خیلی از موقعیت هایی که باعث پیشرفت او در آینده میشه رو ممکنه از دست بده. مثلا در گروه تئاتر مدرسه اگه بخوان نقشی رو به او بدن، یا قبول نمی کنه یا اگه قبول کنه نمی تونه خود واقعیش رو نشون بده. چون می ترسه و نگران هست. اگر استعداد بازیگری داشته باشه جایی نیست تا بتونه این استعداد رو کشف کنه و یک موقعیت خوب رو از دست میده.

آیا خجالت درمان دارد ؟

تصورات شما درباره خودتون مهم ترین عامل برای مقابله با خجالت یا کمرویی است. صدای درونتون رو مثبت کنید. اگر تا به حال برای شما این تجربه وجود داشته که موقعی که سوالی پرسیدید و یا موضوعی رو در کلاس مطرح کردید دوستانتون به شما خندیده اند و یا شما رو مسخره کرده اند ،برای اینکه این تجربه رو فراموش کنید به خودتون بگید: این همه سوال پرسیدم و تشویق شدم، یه بار هم مسخره شدن اشکالی نداره؛ باید توقع منطقی داشت.

برای شروع، در مواجهه با افراد شما برای سلام کردن پیش قدم بشید. کمی تن صداتون رو تغییر بدید. سرتون رو بالا بگیرید و چند جمله مثل حال و احوال کردن هم بعد از دادن سلام بگید. انجام این تمرین روش بسیار خوبی برای غلبه بر خجالت و کمرویی هست.

در مدرسه یک مسئولیت قبول کنید. پذیرفتن مسئولیت های جدید علاوه بر اینکه باعث میشه خجالت و کمرویی شما کمتر بشه، موجب میشه مسئولیت پذیری و کارهای جدید رو هم یاد بگیرید.

اولین داوطلب باشید. برای درس جواب دادن یا پای تخته تمرین حل کردن خودتون داوطلب شوید.

چشم هاتون رو ببندید و تصور کنید در یک سالن بزرگ مشغول سخنرانی هستید؛ چه احساسی دارید؟ ترس ، نگرانی؟ یا برعکس اعتماد به نفس و اطمینان؟ برای تمرین می تونید روزی چند بار چشم هاتون رو ببندید و خودتون رو در موقعیت های مختلف مثلا درحال سخنرانی، اجرای تئاتر، خواندن آواز، در حال مصاحبه و... تصور کنید. سعی کنید تمام جزئیات رو در نظر بگیرید تا احساس شما واقعی تر بشه.

و آخرین خجالت

تغییر یک ویژگی شخصیتی اون هم چیزی مثل خجالت و کمرویی نیاز به تمرین، صبوری و البته اراده قوی داره. پس انتظار نداشته باشید خیلی زود به نتیجه برسید. اما در این راه برای ایجاد این تغییر مثبت توی خودتون، محکم بایستید و تلاش کنید و مطمئن باشید که هیچ چیزی نمی تونه جلوی نیروی اراده انسان رو بگیره.