انتشارات مهرسا

کودکان به صورت ذاتی کنجکاو هستند و در واقع کنجکاوی عاملی است که باعث بسیاری از رفتارهای آن­‌ ها می ­‌شود.

یکی از جنبه­‌ های مهم رشد کودکان حس کنجکاوی است. کودکان به صورت ذاتی کنجکاو هستند و در واقع کنجکاوی عاملی است که باعث بسیاری از رفتارهای آن­‌ ها می ­‌شود. گاهی والدین از کنجکاوی زیاد فرزندانشان خسته می‌شوند، اما به یاد داشته باشید که کنجکاوی نقش بزرگی در چگونگی رشد و شکل‌گیری شخصیت آن‌ها دارد و اگر به‌درستی هدایت شود، زندگی کودک به طور کلی تغییر خواهد کرد.
کودک کنجکاو پدیده جدیدی در جامعه نیست. کودکان در سال‌های اولیه زندگی خود دست به اکتشاف می‌زنند، تا زمانی که بزرگ می‌شوند تجربه کافی داشته باشند. اما چه چیزی حس کنجکاوی کودک را تحریک می­‌کند؟ بخشی از آن به علت محیط امن و محافظت‌شده‌­ای است که اکثر کودکان در آن رشد می­‌کنند. کودکان تمایل دارند از محیط امنی که والدین برای آن‌ها فراهم آورده‌اند فراتر روند و محیط اطراف را کشف کنند. بنابراین والدین باید بین ایجاد امنیت و این احساس کودک در مراحل اولیه زندگی تعادل برقرار کنند. البته، نوع اکتشافی که بعضی کودکان کم سن انجام می‌دهند ممکن است خطرناک باشد. با این حال، باید به جای اینکه جلوی کنجکاوی کودک گرفته شود، مراقبت را برای جلوگیری از خطر افزایش دهید.

مزایای کنجکاوی برای کودکان
اهمیت کنجکاوی در یادگیری کودکان را هرگز نمی‌­توان نادیده گرفت. به عبارتی، کنجکاوی راهی‌ست برای یادگیری. توانایی سؤال کردن و انتخاب سؤالات درست و به‌جا حتی در زندگی بزرگسالان نیز اهمیت دارد. اکتشاف و نوآوری پیش‌زمینه پیشرفت است.

حس کنجکاوی کودک چگونه با سن تغییر می ­‌کند؟
بدیهی است که حس کنجکاوی کودک و شیوه بروز آن با توجه به سن تغییر می‌کند.
از تولد تا ۲ سالگی
کودک در دو سال اول زندگی همان‌قدر که درباره محیط پیرامون خود کنجکاو است درباره بدنش نیز کنجکاو است. همه چیز برای او جدید است، به همین دلیل، او تلاش می­‌کند تا آنجا که می‌­تواند نه تنها محیط پیرامونش را بلکه اعضای بدنش را نیز کشف کند.
۲ تا ۴ سالگی
در این سن، کودکان از خود و محیط اطرافشان شناخت پیدا کرده‌­اند. حال تمرکز آن­‌ها بر اشیاء و اتفاق­‌های جدید خواهد بود. گاهی ممکن است سؤالات خلاقانه­‌ای از شما بپرسند. برای مثال، چه اتفاقی برای باران می‌­افتد یا متر مخصوص اندازه‌­گیری چیست؟
۴ تا ۶ سالگی
در این سن، کودکان تلاش می‌­کنند اساسی فکر کنند و سؤالاتی که می‌­پرسند هم نشان‌دهنده این موضوع است. به آن معنی که والدین گاهی با سؤالاتی نظیر «آیا مورچه­‌ها می‌­توانند به ما آسیب برسانند؟ چرا به ما آسیب می‌زنند؟» یا «بچه‌­ها از کجا می­‌آیند؟» مواجه می‌شوند. کنجکاوی در این سن حتی ممکن است با اضطراب همراه باشد.

آیا با رشد کودک کنجکاوی از بین می ­‌رود؟
اگرچه شواهد علمی نشان نمی‌دهند که کنجکاوی کودکان برای کشف در طول زمان کاهش می‌یابد، اما واقعیت این است که بسیاری از بزرگسالان به اندازه کودکی‌شان کنجکاو نیستند. کنجکاوی با گذشت زمان ظاهرا از بین می­‌رود، اما علت دقیق آن مشخص نیست. واقعیت این است که کنجکاوی با گذشت زمان و افزایش سن کاهش می‌­یابد و جای آن را یادگیری رسمی می‌گیرد.

چه چیزی حس کنجکاوی را در کودکان از بین می­ برد؟
برخی افراد معتقدند یکی از علل از بین رفتن کنجکاوی یادگیری رسمی است که طی آن انبوهی از اطلاعات وارد ذهن کودک می‌شود. برخی دیگر معتقدند ترس از تایید نکردن بزرگسالان نیز یکی دیگر از دلایل است. همچنین، اگر کودک تشویق نشود، دیگر کنجکاو نخواهد بود.

چگونه کنجکاوی را در کودکان تحریک کنیم؟
برخی روش‌ها در ایجاد کنجکاوی در کودکان به شما کمک می‌کنند.­ شما می‌توانید فعالیت‌هایی برای تحریک کنجکاوی در کودکان فراهم کنید. بعضی از این فعالیت‌ها در ادامه ذکر شده است.

فعالیت ‌­های روزمره
تغییرات گاه‌وبیگاه در عادات روزمره کودکان ممکن است تاثیر زیادی بر آن‌ها داشته باشد، زیرا آن‌ها را با چیزهای جدید مواجه می‌کند، حتی تغییرات کوچک مثل یک قالب صابون جدید.

غافلگیری‌­ ها
غافلگیری‌های مثبت نیز موجب بهبود کنجکاوی در کودکان است. برایم مثال، یافتن گنجی کوچک یا حتی دعوت شخصی برای ناهار به صورت غافلگیرانه.

کودک خود را بدزدید
این روش در واقع یک غافلگیری پیشرفته است. می‌­توانید یک روز از کار مرخصی بگیرید و کودک را از مدرسه بردارید و با هم بیرون بروید و اوقات خوشی را ایجاد کنید. این اتفاق خاطره فوق‌العاده‌ای است که تا همیشه در ذهن کودک به جا می‌ماند.

آشپزی
فرزندتان قطعا عاشق کیک است. می­‌توانید فرآیند پختن کیک را، از مخلوط کردن مواد گرفته تا تنظیم حرارت فر، با یکدیگر انجام دهید.

پایان داستان ­‌ها را باز بگذارید
خواندن داستان‌های تکراری هم برای شما و هم برای فرزندتان خسته‌کننده است. پس چرا پایان آن­ها را باز نمی‌گذارید؟ از فرزندانتان درباره پایان قصه‌ها سؤال کنید و آن‌ها را تشویق کنید به احتمال­‌های دیگر فکر کنند.

خودتان را آماده کنید
کودکان سؤال‌های زیادی مطرح می‌کنند، بهتر است آمادگی داشته باشید که اگر جواب سؤالات را می‌دانید، به آن‌ها پاسخ دهید و اگر نمی‌دانید، بگویید نمی‌دانید اما تحقیق می‌کنید و بعدا جواب سؤالاتش را می‌دهید. سؤالات فرزندانتان را بفهمید و فورا آن­‌ها را برایشان روشن کنید.

از آن­ها سوال بپرسید
خود را درگیر سؤالاتشان کنید و گاهی درباره موضوعاتی که شک دارند سؤال بپرسید. این کار باعث می‌شود بیشتر فکر کنند.

موسیقی
موسیقی تفکر خلاق را در مغز افزایش می‌دهد و یادگیری آن از کودکی می‌تواند تاثیر شگرفی در رشد کودک داشته باشد.

اجازه دهید خودش باشد
سعی کنید کودک بزرگ‌تر از سنش رفتار نکند. اجازه دهید او هر قدر که می‌­تواند محیط اطرافش را کشف کند، اما مطمئن شوید که هیچ خطر بزرگی او را تهدید نمی‌کند.
تشویق به کنجکاوی در کودک ممکن است دشوار باشد، ولی در صورت انجام، رضایت از خود را برای والدین و پیشرفت را برای کودک به همراه خواهد داشت. بنابراین، اجازه ندهید کودکتان وقتی بزرگ شد کنجکاوی‌اش را از دست بدهد.