انتشارات مهرسا

اعتیاد زنان مسئله‌ایست که این روزها توجه ویژه‌ای به آن می‌شود. با توجه به تفاوت‌های جنسیتی اعتیاد زنان با سوگیری بیشتری همراه است و جامعه نگاه منفی‌تری به زنان معتاد دارد. اعتیاد زنان و مردان هر دو تا حد زیادی مخرب و آسیب‌زاست اما به دلیل حساسیت‌های جسمانی و روانی زنان و نقش پررنگ آن‌ها در خانواده و جامعه، مسئله اعتیاد آن‌ها نیز پیچیده و قابل‌ بحث است. متأسفانه به دلیل واکنش‌های جامعه، زنان اعتیاد خود را مخفی می‌کنند. بنابراین در ابتدا ایجاد یک محیط امن برای درمان آن‌ها ضروری است. در این مقاله، دلایل، پیامدها و راه‌های مقابله با اعتیاد زنان را مطرح کرده‌ایم.
دلایل اعتیاد زنان
درباره علل اصلی گرایش زنان به اعتیاد موارد متناقضی مطرح است. برخی از مقالات تحقیقاتی، کاهش کنترل اجتماعی روی زنان در دوره معاصر را علت تمایل آن‌ها به تجربه مصرف مواد می‌دانند. به نوعی جدایی زنان از سبک زندگی سنتی و حضور بیشتر در اجتماع و ارتباطات گسترده و نبود آگاهی‌های لازم آن‌ها را نسبت به گذشته آسیب پذیرتر کرده است.

اما آنچه بیش از هر چیز در گرایش زنان به اعتیاد تاثیر دارد، وضعیت روحی و روانی آن‌هاست. در حقیقت زنان از لحاظ عاطفی نسبت به مردان حساسیت‌های بیشتری دارند و در برابر فشارهای مختلف زندگی بیش از مردان اختلالات اضطرابی و افسردگی را تجربه می‌کنند.
در این شرایط آن‌ها آسیب‌پذیری بیشتری نسبت به مواد مخدر خواهند داشت و در صورتی که در کنار افراد مصرف‌کننده قرار بگیرند این وضعیت تشدید خواهد شد. از جمله دیگر دلایل گرایش زنان به اعتیاد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1-نبود تعلق و وابستگی بین اعضای خانواده زن

نداشتن حمایت اجتماعی یکی از عوامل بسیار تاثیرگذار در بروز اعتیاد میان بانوان است. در واقع تجربه خانواده از هم گسیخته همراه با احساس تنهایی مفرط و ناتوانی در مدیریت احساسات منفی ناشی از این موارد می‌تواند زنان را در برابر اعتیاد تا حد زیادی آسیب پذیر کند.
2- داشتن تجربه های آسیب زا در دوران کودکی

داشتن تجربیات آسیب زا در دروان کودکی نظیر سوءاستفاده روانی، جسمی و جنسی از جمله دیگر عواملی است می‌تواند زنان را در برابر اعتیاد آسیب پذیر کند. با این حال هرکسی که در گذشته تجربیاتی از این قبیل را پشت سر گذاشته معتاد نمی‌شود. در واقع اگر افراد به موقع بتوانند زخم‌های روحی خود را التیام ببخشند در بزرگسالی درگیر آسیب‌های اجتماعی دیگری نمی‌شوند. کمک گرفتن از یک روانشناس برای حل و فصل مشکلات دوران کودکی از جمله راهکارهایی است که به شما کمک می‌کند از آسیب‌های بعدی تا حد زیادی پیشگیری نمایید.

3- ناآگاهی در مورد مواد جدید

امروزه مواد مخدر جدیدی در بازار دست به دست می‌شود که بسیاری از افراد از قابلیت اعتیاد آوری آن‌ها اطلاع ندارند. این مواد اکثرا به صورت قرص و کپسول برای درمان مشکلات مختلف در مکان‌هایی نظیر عطاری‌ها که نظارت چندانی روی آن‌ها وجود ندارد عرضه می‌شوند. برای مثال استفاده از شیشه برای لاغری و یا ترامادول برای کاهش افسردگی از جمله مواد رایجی است که بسیاری از زنان از سر ناآگاهی درگیر مصرف آن‌ها می‌شوند. در نتیجه بسیار اهمیت دارد که هرگز از داروهای تایید نشده برای حل مشکلاتی نظیر چاقی یا افسردگی استفاده نکنید. هم چنین لازم است قبل از مصرف هرگونه ماده جدید ابتدا به یک متخصص مراجعه کرده و در مورد آثار و عوارض آن تحقیق نمایید.

4- تلاش برای شکستن کلیشه های جنسیتی

بسیاری از افراد مصرف مواد را امری مردانه تلقی می‌کنند. در واقع آن‌ها بر این باورند که مردان ظرفیت بیشتری برای استعمال مواد مخدر دارند و کمتر معتاد می‌شوند. به همین خاطر متاسفانه بسیاری از زنان برای نشان دادن قدرت خود و شکستن کلیشه‌های جنسیتی تلاش می‌کنند به رفتارهای مخربی نظیر مصرف سیگار یا مواد مخدر روی بیاورند. این در حالیست که پژوهش‌ها هرگز از این باور پشتیبانی نمی‌کنند. در واقع مطالعات تحقیقاتی بیانگر این نکته هستند که اعتیاد امری جنسیتی نیست و زن و مرد هر دو در برابر آن آسیب پذیر هستند.

5- فشارهای اجتماعی برای تناسب اندام

امروزه با گسترش فضای مجازی و صنعت تبلیغات فشارها برای تناسب اندام و لاغری زنان بسیار بیشتر شده است. افراد در همه فیلم‌های سینمایی، فیلم‌های تلویزیونی و آگهی‌های تبلیغاتی همواره زنانی را می‌بینند که اندام‌هایی تراشیده دارند. این مسئله باعث می‌شود که لاغری و تناسب اندام نه به عنوان یک هدف سلامتی بلکه به عنوان ملاک زیبایی و پذیرش زنان در جامعه مد نظر قرار گیرد. همین مسئله باعث می‌شود که مقاومت بانوان در برابر موادی نظیر شیشه کاهش یابد.

در واقع بسیاری از افرادی که به مواد مخدر لاغر کننده نظیر شیشه معتاد شده‌اند در گذشته بر این باور بوده‌اند که می‌توانند پس از لاغری به سادگی آن را کنار بگذارند و هرگز تصور دقیقی از شدت اعتیاد آوری شیشه و پیامدهای روانشناختی آن نداشته‌اند. در نتیجه لازم است بدانید آنچه بیش از هرچیز اهمیت دارد سلامت جسم و روان شماست و لاغر شدن نباید به بهای از دست دادن سلامتی تمام شود.
6- زندگی در محیط ناسالم

عوامل محیطی یکی از عوامل بسیار تاثیرگذار در اعتیاد همه افراد اعم از زنان و مردان هستند. در واقع بررسی‌ها نشان می‌دهند افرادی که در خانواده‌های معتاد به دنیا می‌آیند بیش از دیگران در معرض ابتلا به این آسیب قرار دارند. هم چنین افرادی که در محله‌های فقیر نشین زندگی می‌کنند و به آسانی می‌توانند به مواد دسترسی پیدا کنند، بیش از دیگران احتمال دارد که به سمت مواد گرایش پیدا کنند.
7- فشار همسالان

برخی از مطالعات تحقیقاتی از این موضوع خبر می‌دهند که دختران نوجوان در برابر فشار گروه همسالان آسیب پذیری بیشتری نسبت به پسران دارد. این مسئله باعث می‌شود در صورتی که دختران در تعامل با گروه‌های دوستی مصرف کننده مواد قرار بگیرند، به احتمال بالاتری رفتار مصرف مواد را برای پذیرفته شدن در گروه‌های دوستی از خود نشان دهند.

اعتیاد زنان و مردان چه تفاوتی با یکدیگر دارد؟
به دلیل تفاوت‌های جسمی و جنسی در زنان و مردان و به دلیل برخوردهای اجتماعی متفاوت، اعتیاد زنان و مردان نیز با یکدیگر مشابه نیست. در ادامه به نمونه‌هایی از تفاوت اعتیاد زنان با مردان اشاره خواهیم کرد:

- زنان به شیوه متفاوتی به مصرف مواد پاسخ می‌دهند. برای مثال ممکن است که وسوسه بیشتری داشته باشند و پس از ترک نیز دوره‌های عود بیشتری را تجربه کنند.

- هورمون‌های جنسی باعث می‌شود که زنان در برابر مصرف برخی مواد حساس‌تر باشند؛ به این صورت که مصرف آن‌ها تاثیرات مخرب بیشتری بگذارد.

- زنانی که مواد مصرف می‌کنند با مشکلات قلبی و عروقی بیشتری مواجه می‌شوند.

- زنان به خاطر شرایط جسمانی‌شان بیشتر در معرض خطر اوردوز و مرگ ناشی از مصرف قرار دارند.

- زنانی که مواد مصرف می‌کنند بیشتر احتمال دارد که دچار حملات پانیک، اضطراب و افسردگی شوند.
زنان معتاد، در ابتدا نیاز به یک فضای امن و محرمانه دارند تا بتوانند به راحتی و بدون قضاوت شدن، مشکلات و دردهای خود را مطرح کنند و بتوانند دلیل به این نقطه رسیدندشان را بفهمند و برای خروج از آن، مشاوره ترک اعتیاد و راهنمایی تخصصی دریافت کنند. توجه داشته باشید که امروزه روش‌های نوینی برای ترک اعتیاد استفاده می‌شود که به زنان کمک می‌کند با سهولت بیشتری مصرف مواد را کنار بگذارند. با مراجعه به یک روانشناس متخصص در حوزه اعتیاد می‌توانید اطلاعات بیشتری در این زمینه کسب کنید.