انتشارات مهرسا

نتایج یک تحقیق نشان می‌دهد، نباید این جمله‌ها را به بچه‌ها بگویید چون اعتماد به نفسشان را از بین می‌برد و روی آینده آن‌ها اثر می‌گذارد.

جملاتی که نباید به کودک بگویید

روانشناسان خانواده معتقدند که حتی یک جمله ناغافلانه می تواند تاثیر منفی بسیار قوی بر ذهن یک کودک بگذارد. به همین دلیل بسیار مهم است که وقتی با کودک در تعامل هستید روی جملاتی که به او می گویید دقت کنید و از گفتن بعضی جملات خاص شدیدا پرهیز کنید.

وقتی هم سن تو بودم همه کارهایم را خوب انجام می دادم

پدر و مادر برای بچه ها از بدو تولد تا ۶ سالگی حکم خدا را دارند: آن ها همه چیز را می دانند، آن ها به کودک کمک می کنند تا نگرش خود نسبت به دنیا را شکل دهند. عبارات خاص بین والدین و فرزند رقابت ایجاد می کنند. به عنوان مثال: هیچوقت نمی تونی منو بگیری، هر کاری که تو انجام می دهی من بهترش را انجام می دهم. بچه هایی که با این جملات بزرگ می شوند تمام سعی خود را می کنند تا ثابت کنند که می توانند چقدر خوب باشند. درست است که این مسئله آن ها را در رسیدن به هدفشان ترغیب می کند اما مشکل اینجاست که آن ها هدفشان این باشد که نه به خاطر خودشان بلکه بخاطر تحت تاثیر قرار دادن والدینشان به جایی برسند. این بچه ها وقتی بزرگ می شوند هیچوقت برای چیزهایی که در زندگی بدست آورده اند خوشحال نخواهند بود. خوشحالی آن ها وابسته به تایید والدینشان است.

تو میمون کوچولوی من هستی

وقتی این کلمات را برای کودک به کار می بریم آن ها را تبدیل به موجودی غیرانسانی می کنیم. به یک عروسک که هر چه دلمان خواست می توانیم با او انجام دهیم. در ابتدای زندگی، کودک این کلمات را مثبت تعبیر می کند چون به شما اعتماد کامل دارد. حتی اگر چیز بدی هم بگویید به دلیل اعتمادی که به شما دارند سعی می کنند آن را تکرار کنند. بنابرای باید بسیار مراقب کلماتی که به کار می برید باشید. بهتر است که وقتی او را خطاب قرار می دهید به جای اسم های مستعار بامزه نامش را به زبان بیاورید. در واقع کودک با نام اصلی خود به دنیا معرفی می شود، با نام اصلی خود خودش را در دنیا می شناسد و با نام اصلی خود درک می کند که چقدر در دنیا به عنوان یک شخصیت ارزش دارد.

دوستت در امتحان بهتر از تو بود

اکثر والدین نیات درستی دارند. آن ها اغلب به کودکانشان می گویند: نگران نباش برای من هم همین اتفاق افتاد اما ببین الان خوبم. آن ها این جملات را به کار می برند چون نمی توانند فراموش کنند وقتی پدر و مادر خودشان با توبیخ کردنشان به خاطر اینکه به خوبی دیگران نیستند آن ها را ناامید می کردند. جمله ای که می تواند تجربه ای آزار دهنده برای کودک باشد و تلخی ان را حتی تا دوران نوجوانی هم به دوش بکشد این است: چرا او در امتحان بهتر از تو بود؟ آن ها از شخصی که با او قیاس شده اند متنفر می شوند. بچه ها از اینکه با دیگران مقایسه شوند به شدت بدشان می آید و این مسئله باعث می شود که کودک همیشه خودش را با دیگران مقایسه کند و این رفتار سالمی نیست.

هرگز به او نگویید:«پول نداریم این رو برات بخریم»

اگر با فرزند خود به خرید عید می روید و او اصرار به خرید چیزی کرد، هیچگاه به او نگویید:«پول نداریم، نمی تونیم این رو بخریم» یا «لازم نداری». بهترین برخورد این است که به فرزند خود بگویید انقدر می توانیم هزینه کنیم، یا امروز این را می توانی بخری. با بیان جملات مثبت در حالی که به فرزندان خود امنیت می دهید، انتخاب هایشان را نیز محدود می کنید. گفتن کلماتی نظیر:«نمی تونیم»،«پول نداریم»، «لازم نداری»، بار منفی زیادی دارد و روی کودک تاثیر زیادی می گذارد و باعث عدم امنیت در کودکان می شود.

گفتن برخی جملات به کودک روی او اثرات منفی زیادی دارد.

وقت خانه تکانی اتاق فرزندتان را نیز خلوت کنید

حدود 60 درصد از اسباب بازی های کودک باید در انباری یا مکانی باشد که کودک به آن دسترسی نداشته باشد. هر چند وقت یکبار سری جدید وارد شود تا همیشه اسباب بازی هایش برای او نو باشند. اما ما اتاق کودک را مملو از اسباب بازی می کنیم که این کار باعث دلزدگی کودک می شود و بعد گله میکنیم که:«چرا این بچه به اتاقش نمی ره و با وسایلش بازی نمی کنه؟»
اگر در حال خانه تکانی هستید چند جعبه بیاورید و اتاق فرزندتان را خلوت تر از قبل کنید.

فرصت عیدی دادن به دیگران را به کودک خود بدهید

اگر فرزند هفت سال به بالا دارید و به او پول تو جیبی می دهید؛ گاهی اوقات اجازه دهید او از پول تو جیبی یا پس انداز خودش، برای شما، خواهر و برادر و یا دوستانش هدیه بخرد. این کار فواید زیادی دارد.
1. بهترین روش برای تعدیل حس مالکیت کودک است تا بتواند از آنچه دارد به دیگران هم ببخشد.
2. کودک باید بداند یکی از روش های استفاده ٔ مناسب از پولش، شاد کردن دیگران است.
3. شاد شدن از شادی دیگران، هنری است که فرزند ما باید آن را بیاموزد.
پس الان که در تدارک سال جدید هستیم، می توانیم به فرزندمان این پیشنهاد را بدهیم که به عنوان عیدی برای دوستان یا خواهر برادرش چیز کوچکی بخرد. به او خاطر نشان کنیم، لازم نیست حتما عیدی بزرگی بخرد، حتی دادن یک کارت پستال کوچک هم می تواند دیگران را خوشحال کند.

به جای غر زدن، شفاف و مستقیم خواسته خود را بیان کنید

وقتی به عیددیدنی می روید یا زمانی که خودتان مهمان دارید، به جای غر زدن و گله و شکایت کردن از فرزند خود، شفاف و مستقیم خواسته ٔ خود را بیان کنید:
«باز آشغال میوه ات رو انداختی اینجا؟ نمی تونی دستت رو دراز کنی بندازی تو بشقاب؟ آخه من چند بار بهت بگم وقتی یه چیزی می خوری نریز زمین؟ من امروز جارو کشیدم، خسته م کردی، چرا حرف گوش نمی کنی؟ آخه من از دست تو چیکار کنم؟»
زمانی که به این شکل غر می زنید فرزندتان از جمله ٔ دوم به بعدتان را نمی شنود و کم کم یاد می گیرد اصلا حرف های شما را نشنود. جمله ٔ خود را کوتاه، شفاف و مستقیم بیان کنید.
«لطفا آشغال میوه ات رو توی بشقاب بذار» آیا این جمله معجزه می کند؟ در تربیت فرزندان هیچ راه میان بری وجود ندارد و انتظار معجزه نداشته باشید، اما رابطه ٔ خود را نجات می دهید و از فروپاشی رابطه ٔ والد- فرزندی خود جلوگیری می کنید. با غر زدن فقط فرزندتان یاد می گیرد حرف های شما را نشنود و یا تبدیل به یک انسان طلبکار و ناراضی شود.

از کودک خود نخواهید که خطای بچه های دیگر را به شما گزارش دهد

معمولا در عیددینی ها بچه های کوچکتر جایی جمع می شوند و خود را با بازی کرن سرگرم می کنند. در این بین ممکن است چند نفرشان با هم بحث کنند و یا کار به دعوا بکشد. در این مواقع به کودک خود یاد دهید که خطای بچه های دیگر را به شما گزارش نکند. متاسفانه در حال حاضر بسیاری از افراد بزرگتر این رفتار را یاد نگرفته اند. پس بهتر است از همین ابتدا به فرزند خود یاد دهید «عیب پوشی» رفتار بزرگوارانه ای است و اگر با کسی مشکلی دارد، خودشان مشکل شان را حل کنند و گزارش کار بقیه را به شما ندهد.
این نکته مهم را فراموش نکنید که زد و خورد کودکان در سن سه سالگی طبیعی نیست.

معمولا کودکان حدود سن دوسالگی در زمان بازی یکدیگر را هول می دهند، گاز می گیرند و یا کتک می زنند. آنها به شدت از رفتار همسالان خود خشمگین می شوند زیرا هنوز رابطه ٔ برابر را نیاموخته اند و این رفتار در این سن، طبیعی محسوب می شود. ولی کتک زدن در سن سه سالگی یا بعد از آن طبیعی نیست و نیاز به بررسی دارد.

این جمله را هرگز به کودک تان نگویید:«اگر زد تو هم بزن»
وظیفه ٔ کودکان در محدوده ٔ سنی زیر سه سال نیست که از خود مراقبت کنند. آنها نیاز دارند شخص بزرگسالی کنار آنها باشد تا اگر کودکی اقدام به زدن یا هول دادن دیگری کرد، فرد بزرگسال بدون داد زدن و یا دعوا کردن او را متوقف کند.
«اگر زد تو هم بزن» این جمله آسیب فراوانی به کودک ما خواهد زد. تمام آموخته های فرزندتان زیر سوال خواهد رفت و این سوال پیش می آید:پس اگر کسی کار بدی کرد من هم می توانم آن را تکرار کنم؟ کودکی که دست بزن دارد، درونش لبریز از حس بد به خود و دیگران است. در حقیقت کودکی که کتک می زند از کودکی که کتک می خورد بیشتر آسیب می بیند و احساسات منفی بیشتری را درون خود حس می کند.

ترک کردن محیط دعوا نشانه ترسو بودن کودک شما نیست

فرزند شما باید بداند زمانی که کار به برخورد فیزیکی رسید، بهتر است دست خود را بالا بیاورد و اگر لازم است جلوی دست طرف مقابل را بگیرد و بگوید «نزن»، «اجازه نمیدم منو بزنی» یا «اگه منو بزنی دیگه باهات بازی نمی کنم». با آموزش این رفتار به کودک خود، به او می آموزید که در رابطه با دیگران می تواند حد و مرز مشخصی قرار دهد و از خود دفاع کند. اگر طرف مقابل به کار خود ادامه داد، فرزند شما باید محیط را ترک کند و فقط بگوید:«زدن کار بدیه، من با کسی که می زنه بازی نمی کنم». با این کار به فرزندتان می آموزید که انسان هایی در زندگی سر راه ما قرار خواهند گرفت که دچار مشکلات رفتاری هستند و عاقلانه ترین واکنش این است که با این افراد درگیر نشویم. ترک کردن محیط نه نشانه ٔ ترسو بودن است و نه دلیل بر بی عرضگی شخص است. تنها نشان می دهد که فرد فرق درست و غلط را می داند.

فرزندتان را مجبور به بوسیدن دیگران نکنید

مجبور کردن کودک برای اینکه فردی را ببوسد و یا به آغوش بگیرد، نشانه ٔ ادب و احترام نیست. در واقع این کار یعنی شما کودک را مجبور می کنید با بدنش جوری رفتار کند که خودش دوست ندارد و این نوعی بی احترامی به بدن کودک است. اگر دوست دارید کودکتان در آینده توانایی نه گفتن را داشته باشد و از بیان احساسات واقعی خود نترسد، باید این کار را در سنین پایین به او آموزش دهید. پس اگر در موقعیتی قرار بگیرید که دیگران اصرار می کنند، کودکتان را ببوسند و او نمی خواهد باید چطور رفتار کنید؟ اولین کار این است که به فرد مقابل تان توضیح دهید که چرا نمی خواهید کودکتان را مجبور کنید کسی را ببوسد.

علاوه بر این خوب است برای فرزندتان فرصت های تازه ای فراهم کنید تا او در موقعیت نامطلوب قرار نگیرد. مثلا می توانید بگویید:«دوست داری با پدر بزرگت دست بدی یا بغلش کنی؟»، «دوست داری خاله را واقعا ببوسی یا دلت میخواد بوس بفرستی؟»، «دلت می خواد بگویی دوستش داری یا دست بدهی یا فقط خداحافظی کنی؟» این چیزی است که به او احساس امنیت و آرامش می دهد و هنر «نه» گفتن را به او می آموزد.

اگر یکبار دیگر این کار را انجام دهی دیگر دوستت نخواهم داشت

عبارت مشابه آن این است: اگر این کار را انجام دهی خیلی دوستت دارم. این نحوه صحبت کردن کودک را همیشه نگران این مسئله می کند که همیشه باید خوب باشد و هیچ اشتباهی مرتکب نشود. کودک تقلا می کند که ببیند والدینش دقیقا چه چیزی از او می خواهند و امیال و آرزوهای درونی خودش را نادیده می گیرد. وقتی این اتفاق بیفتد او دیگر بچه نیست چون لازمه بچگی بیخیالی و سبکبالی است. این ذهنیت که همیشه خود را در رده دوم اهمیت قرار دهد به آسانی تا دوران نوجوانی هم همراه او می ماند.

من رو سرافکنده نکن

بچه هایی که مدام این جمله را از والدین خود می شنوند دائما می خواهند به دیگران نشان دهند که آنچه آن ها فکر می کنند درست است. و هنگامی که مورد توجه مثبت قرار می گیرند نمی دانند که چگونه باید با آن کنار بیایند. ممکن است فرار کنند یا مخفی شوند. این بچه ها حس می کنند که هیچ انتخابی در زندگی ندارند و همیشه باعث سرافکندگی پدرومادرهایشان هستند. اگر شما از آن دسته والدینی هستید که این جمله را زیاد به کار می برید باید بدانید که زخم عمیقی بر احساس او وارد می کنید.

لنگه پدرت/مادرت هستی

گفتن این جمله با عصبانیت نشان می دهد که والدین روابط خوبی با هم ندارند و می خواهند که این سرخوردگی را روی فرزندشان تخلیه کنند. این گونه والدین می خواهند که به نوعی نارضایتی های خود را بیرون بریزند بنابراین از طریق صحبت هایی که با بچه دارند آن را بروز می دهند. طبیعتا تمام شنیده های کودک در این شرایط منفی هستند و برای مدت زمان طولانی در ذهن او حک می شود. به عنوان مثال اگر به کودک بگویید "مثل پدرت لجبازی" چیزهایی که در ذهن او می گذرد این است : نمی خواهم مثل پدرم باشم، او لجباز است، پدر بد است. همینطور کودک با این افکار منفی به زندگی خود ادامه می دهد.

اگر غذایت را نخوری بزرگ نمی شوی

خانم جوانی را می شناسم که می گفت وقتی کودک بود جمله ای که پدر و مادرش به او می گفتند این بود: اگر غذا نخوری شب غذا به سراغت می آید و تو را می خورد. درست است که این جمله کمی احمقانه است اما از آن پس او فوبیای انواع غذاها را داشت. این جملات باعث خیلی از مسائل احساسی در ارتباط با غذا می شود. همچنین مسائلی چون مشکلات وزن، خودآگاهی و خیلی مشکلات دیگ...

اگر درست رفتار نکنی تو را به عمو می سپارم

این جمله باعث می شود کودک فکر کند تنها زمانی که باب میل والدینش رفتار کند برایش ارزش قایل می شوند. گفتن این جمله مثل این می ماند که به کودک می گوییم: خودت نباش، باید هر طور که ما تایید می کنیم رفتار کنی. این بچه ها که دائما با این جملات بزرگ می شوند نمی دانند که از زندگی چه می خواهند و به جای آن همیشه سعی می کنند دیگران را راضی و خشنود سازند.

بعدا تنبیهت می کنم

این جمله به کودک می فهماند که والدین این حق را دارند هر کاری که دوست داشته باشند با فرزندشان انجام دهند و احساسشان بی ارزش است. آن هابه پدر و مادرشان به چشم یک رئیس و ناظر نگاه می کنند نه به چشم یک نگهبان مهربان و همیشه از ترس تنبیه شدن سعی می کنند کاری را انجام دهند که پدرومادر دوست دارند.

نمی خواهم ببینمت یا نمی خواهم صدایت را بشنوم

این جمله یعنی: زندگی من را خراب کردی، می خواهم ناپدید شوی، اصلا نباید وجود داشته باشی. طبیعتا کودک همیشه احساس گناه می کند و تصور می کنند که دلیل ناراحتی پدر و مادرشان هستند.

بنابراین نتیجه می گیریم که قبل از به زبان آوردن جمله ای باید بسیار مراقب باشیم. همه این جملات عواقب عمیقی در زندگی شخص خواهد داشت. کودکان بار دردناک این جملات را تا پایان عمر با خود حمل می کنند. وقتی نمی توانید خودتان گفته هایتان را کنترل کنید باید فردی را به عنوان شاهد در نظر بگیرید. باید در بهبودی رفتار خود تلاش کنید تا توانسته باشید در بهبودی زندگی کودکتان کاری کرده باشید.