انتشارات مهرسا

شیشه یا کریستال چیست؟
شیشه نام غیر علمی و رایجی است که به ترکیبات حاصل از ماده‌ی صنعتی با نام علمی آمفتامین‌ها گفته می‌شود که داروهای محرک بسیار قوی هستند که اولین بار در سال ۱۸۸۷ در آلمان به‌طور مصنوعی ساخته شده و برای درمان برخی بیماری‌ها از قبیل افسردگی‌های خفیف، بیش فعالی، چاقی مرضی به‌کار می‌روند. مت‌آمفتامین قوی‌تر و تولید آن نیز ساده‌تر است، در زمان جنگ جهانی دوم برای اولین بار در ژاپن ساخته شده و برای آماده ساختن سربازها برای جنگ و رفع خستگی و گرسنگی آن‌ها به‌کار می‌رفت.

پس از آن دوران، انواع مختلف مت‌آمفتامین‌ ساخته و روانه بازار مواد گردید.”شیشه” یا “کریستال” یک ماده محرک بسیار قوی است که همان‌طور که از نام آن مشخص است یک پودر کریستالی مانند خرده شیشه است که سفید، بی‌بو و تلخ مزه بوده و به آسانی در آب یا الکل قابل حل است که در این حالت برای تزریق از آن استفاده می‌شود.
شیشه، قوی‌ترین نوع مت‌آمفتامین می‌باشد که با نام‌هایی مثل “کرانک” ، “آیس” ، “مت” در بین جوانان شناخته شده است و قرص‌های شادی بخش یا اکستازی یکی از این مواد می‌باشند. مت‌آمفتامین‌، در پزشکی نیز مورد مصرف قرار می‌گیرد و به‌صورت قرص‌هایی به‌نام “دزوکسین” تجویز می‌گردد اما نوع غیرقانونی آن یا همان “شیشه” در آزمایشگاه‌های غیر مجاز تهیه شده و در خیابان‌ها به‌فروش می‌رسد و با نوعی که در مصارف پزشکی به‌کار می‌رود، کاملاً متفاوت است.
ترک شیشه در مرکز ترک اعتیاد آکسون، به عنوان بهترین مرکز ترک اعتیاد ایران، تحت نظر مشاورین روانشناسی، روانپزشکی، علوم اعصاب شناختی و نظارت دائم پرستاران انجام میگیرد تا بهترین نتیجه که ترک بدون بازگشت است در کوتاه زمان ممکن حاصل شود.

شیشه چگونه به‌دست می‌آید؟
شیشه یک ماده مصنوعی است و برخلاف سایر موادی همچون تریاک، هروئین، کوکائین و … منبع طبیعی در محیط ندارد و به صورت مصنوعی در آزمایشگاه‌های غیر مجاز تولید می‌گردد. این آزمایشگاه‌ها ممکن است در زیرزمین منازل، کارگاه‌ها و یا هتل‌ها و مسافرخانه‌ها باشد. شیوه تولیداین ماده نیز از آزمایشگاهی به آزمایشگاه دیگر متفاوت است و ترکیبات شیمیایی که در ساخت آن نیز به‌کار می‌رود از تنوع بسیاری برخوردار است.

وقتی این مواد با یکدیگر مخلوط گردیده و پخته می‌شوند یک ماده شیمیایی قوی تولید می‌کند که ممکن است ماه‌ها و یا سال‌ها اثر آن روی محلی که تولید شده برجای بماند. این در حالی است که این ماده با این اثرات جدی و پایدار وارد بدن افراد مصرف‌کننده می‌گردد. از آن‌جایی که مواد فرار و قابل اشتعال فراوانی در آزمایشگاه‌های تولید شیشه موجود است، احتمال وقوع آتش‌سوزی و حوادث در این مکان‌ها بسیار زیاد است. از سوی دیگر ترکیب کردن مواد شیمیایی مذکور نیز می‌تواند خطرات جدی برای سازندگان شیشه داشته باشد و در صورتی که از حوادث فیزیکی این کار جان سالم به‌در ببرند، گرفتار بیماری‌هایی چون تنگی نفس، درد سینه، سرفه، سرگیجه و اختلالات تنفسی می‌گردند.

شیشه چه تفاوتی با کوکائین دارد؟
همان‌طور که عنوان گردید شیشه در دسته مت‌‌آمفتامین‌ها طبقه‌بندی می‌شود و جز‌ء مواد محرک و تحریک کننده به‌حساب می‌آید، اما با کوکائین و کراک متفاوت است!

اگرچه هر دو اثرات روان‌شناختی و رفتاری مشابه ایجاد می‌کنند، اما در مکانیسم پایه و نحوه عملکرد آن‌ها روی سلول‌ها عصبی با یکدیگر فرق دارند. شیشه همانند کوکائین باعث جمع شدن دوپامین در فضای بین سلول‌های مغز می‌شود که همین عامل نیز باعث ایجاد سرخوشی و تهیج در فرد مصرف‌کننده می‌گردد. با این وجود برخلاف سایر تفاوت‌های بین این دو ماده عبارتند از:
شیشه:
به‌طور مصنوعی ساخته می‌شود – اثرات مصرف آن به‌صورت تدخین ۸ تا ۲۴ ساعت دوام می‌یابد – ۵۰ درصد ماده مصرفی در طول ۱۲ ساعت از بدن دفع می‌شود- مصارف پزشکی آن محدود است.

کوکائین:
به‌طور طبیعی از گیاه کوکا تهیه می‌شود – اثرات تدخین آن تنها ۲۰ تا ۳۰ دقیقه باقی می‌ماند – ۵۰ درصد ماده مصرفی پس از یک ساعت از بدن دفع می‌گردد – در برخی جراحی‌ها به‌عنوان بی‌حس کننده موضعی استفاده می‌شود.

شیشه چگونه مصرف می‌شود؟
شیشه به اشکال متنوعی وجود دارد و ممکن است به شیوه‌های تدخین یا دود کردن، استنشاق از راه بینی، خوراکی و یا تزریق مورد مصرف قرار گیرد. این ماده، بسته به این‌که چگونه مصرف شود، خلق و خوی فرد مصرف کننده را به شیوه‌های مختلف تغییر می‌دهد.

بلافاصله بعد از مصرف این مخدر به‌صورت تدخین و یا تزریق این ماده، فرد مصرف‌کننده احساس سرخوشی شدیدی می‌کند که به این حالت “راش” یا “فلش” می‌گویند. این حالت فقط چند دقیقه دوام می‌یابد و از لحاظ شدت آن را مانند ارگاسم روانی توصیف کرده‌اند.

کشیدن و یا تزریق شیشه این اثر را خیلی سریع و در حدود ۵ تا ۱۰ ثانیه پس از مصرف ظاهر می‌سازد.

مصرف شیشه به‌صورت استنشاقی و یا خوراکی، نیز فرد را به سرخوشی می‌رساند اما ایجاد حالت شدید “راش” نمی‌کند. با استنشاق شیشه، علائم پس از ۳ تا ۵ دقیقه ایجاد می‌شوند و در حالت خوراکی، حدود ۱۵ تا ۲۰ دقیقه طول می‌کشد تا اثرات مصرف ماده ظاهر شوند.

“آیس” یا “یخ” همان نوع قابل تدخین شیشه می‌باشد، که مصرف آن در دهه ۱۹۸۰ رواج یافت. آیس، از درجه خلوص بالایی برخوردار است و با استفاده از پیپ‌های شیشه‌ای و تقریباً مشابه کراک مصرف می‌شود و دودی که از آن بلند می‌شود، بدون بو است.

پس از کشیدن آیس، پس‌مانده‌ای که از آن به‌جا می‌ماند را دوباره جمع‌آوری کرده و بار دیگر می‌کشند.

شیشه به هر طریقی که مصرف شود در نهایت به گردش خون وارد شده و خود را به مغز می‌رساند و از این طریق بر سیستم اعصاب مرکزی تأثیر می‌گذارد. اثراتی که شیشه روی بدن می‌گذارد ممکن است ۴ تا ۲۴ ساعت به‌طول بی‌انجامد. مهم نیست که به کدام روش مصرف شیشه اعتیاد دارید!

چگونه مصرف شیشه موجب اعتیاد می گردد؟
شیشه یا کریستال نوع دیگری از مواد مخدر است که امروزه مصرف آن به‌خاطر ترشح هورمون دوپامین در مغز و احساس لذت فوری، شدید و طولانی مدت رضایت بخش آن دربین نوجوانان و جوانان شیوع زیادی یافته و با استقبال زیادی روبه‌رو گردیده است. برخی از مصرف‌کنندگان مزمن شیشه هیچ‌گاه نمی‌توانند مصرف این ماده را کنار بگدارند. چون در اثر تغییرات پایدار در مغز آن‌ها مکانیسم لذت در آن‌ها مختل شده و بدون مصرف مواد هیچ لذتی را نمی‌توانند تجربه کنند. بنابراین احتمال عود در آن‌ها بسیار زیاد است چون دنیای بدون لذت را نمی‌توانند تحمل کنند.

بیمارانی که در حال ترک شیشه هستند، ممکن است احساسات شدیدی از افسردگی و پوچی داشته باشند و فکر کنند که زندگی بدون مواد اصلاً لذت‌بخش نیست، فراموش نکنید که ترک خودسرانه مصرف شیشه در آن‌هایی که اعتیاد شدیدی به آن پیدا کرده‌‌اند، می‌تواند مشکلاتی را در پی داشته باشد. لذا بهتر است این افراد برای ترک شیشه به کلینیک ترک اعتیاد آکسون مراجعه کنند تا تمامی مراحل درمان بدون بروز هیچگونه مشکلی انجام بگیرد.

چرا نوجوانان به مصرف شیشه روی می‌آورند؟
جوانان ۱۸ تا ۲۵ ساله بیشترین گروه مصرف کننده مواد محرک از نوع شیشه را تشکیل می‌دهند و مصرف آن نیز بیشتر در مهمانی‌ها و پارتی‌های شبانه و یا توسط افرادی مثل دانشجویان یا رانندگان کامیون برای مقابله با خواب‌آلودگی صورت می‌گیرد.

شیشه یکی از خطرناک‌ترین مواد اعتیادآور غیر قانونی است که عوارض و پیامدهای بسیار جدی و خطرناکی ‌را به‌دنبال دارد.

با مصرف شیشه، یک دوز تقریباً خالص از مواد محرک به‌طور آنی وارد مغز می‌گردد که احساس نشاط زیادی به فرد داده و او را به سرخوشی فراوان می‌رساند که در عین حال طولانی مدت بوده و سریع اثر خود را از دست نمی‌دهد. مدتی است که مصرف شیشه رواج زیادی در بین جوانان یافته و همانند قرص‌های اکستازی در بعضی پارتی‌های شبانه، میزبان با این ماده از مهمان‌های خود پذیرایی می‌کند.

نوجوانان به دلائل مختلف به مصرف شیشه روی می‌آورند. اغلب آن‌ها برای فرار از احساسات ناخوشایند و تغییر خلق‌شان شیشه مصرف می‌کنند. برخی نیز مانند دانش‌آموزان یا دانشجویان با هدف جلوگیری از به خواب رفتن از شب‌های امتحان از این ماده استفاده می‌کنند.

شیشه از جمله مواد محرک است که رفتارهای اجتماعی جوانان را تسهیل کرده و آنان را در معرض توجه دیگران قرار می‌دهد، که این عامل یکی از علل مهم مصرف شیشه بین نوجوانان را تشکیل می‌دهد.

گروهی از جوانان نیز شیشه را برای ازدیاد میل جنسی مصرف می‌کنند، البته آن‌ها ممکن است تحت تاثیر این ماده، به رفتارهای بازداری نشده‌ای دراین زمینه دست بزنند و یا با برقراری ارتباطات جنسی نا ایمن، خود را در معرض ابتلا به بیماری‌های مقاربتی از جمله ایدز و هپاتیت قرار دهند.

در صورت مصرف شیشه چه اتفاقی می‌افتد؟
شیشه، از طریق تسهیل آزادسازی دو نوع ماده شیمیایی در مغز به‌نام “دوپامین” و “نوراپی نفرین” باعث برانگیختگی سیستم عصبی مرکزی می‌شود. در دوزهای پایین، شیشه باعث افزایش هوشیاری شده و گرسنگی و خستگی را از بین می‌برد. در دوزهای بالاتر باعث ایجاد سرخوشی و نشاط شدید می‌گردد و در دوزهای خیلی بالا ممکن است ایجاد برقراری پارانویا و رفتارهای عجیب و غریب نماید. با مصرف شیشه، قلب تندتر کار کرده و ضربان آن افزایش می‌یابد. این روند فشار خون فرد را افزایش داده و درجه حرارت بدن وی را نیز بالا می‌برد.

مصرف شیشه بسیار خطرناک است چون با تأثیر روی سیستم اعصاب مرکزی، گرسنگی و خستگی را از بین می‌برد. مصرف کنندگان شیشه ممکن است روزها و یا هفته‌ها بدون احساس نیاز به غذا و یا استراحت به فعالیت ادامه دهند تا حدی که این وضعیت از توان بدن یا مغز آن‌ها خارج شده و از کار می‌افتد. افرادی که در مهمانی‌ها یا پارتی‌های شبانه مصرف می‌کنند، ممکن است آن‌قدر به رقص‌ها یا فعالیت شدید ادامه دهند که از حال بروند.

چگونه می‌توان تشخیص داد که فردی شیشه مصرف کرده است؟
فردی که شیشه مصرف می‌کند علائم بسیاری از خود بروز می‌دهد که می‌توان به مصرف این ماده در وی پی برد. این افراد غالباً علائمی از بی‌قراری را نشان می‌دهند، اشتها خود به غذا را از دست می‌دهند. فعالیت جسمانی زیادی می‌کنند بدون این‌که هیچ احساس خستگی داشته باشند.

گاهی رفتارهای خشن از آن‌ها سر می‌زند و ممکن است دچار افکار پارانوئید (سوء‌ظن و بدبینی شدید نسبت به دیگران) و هذیان و توهم بینایی یا شنوایی شوند. برخی افراد گرایشات وسواسی پیدا می‌کنند و به تمیزی و ترتیب قرار گرفتن اشیاء بسیار حساس می‌شوند. ضربان قلب، فشار خون، ریتم تنفس و درجه حرارت بدن در این افراد افزایش می‌یابد. چهره آن‌ها سرخ شده و ضمن قرمزی چشم‌ها، مردمک‌های آن‌ها نیز گشاد می‌شوند.

نفس افرادی که از این مخدر مصرف کرده باشند، بویی شبیه مواد شیمیایی می‌دهد. این افراد بسیار عرق می‌کنند و در خواب رفتن نیز دچار مشکل می‌شوند. تکلم آن‌ها سریع بوده و با هیجان زیادی همراه است. البته قابل ذکر است که ممکن است همه علائم مذکور به‌طور یکسان در مصرف‌کنندگاه ظاهر نشوند و همچنین بدین معنی نیست که وجود این علائم در فرد حتماً دال بر مصرف شیشه توسط او باشد. بلکه آن‌ها تنها قرائنی هستند که می‌توان از طریق آن‌ها به مصرف شیشه در فرد شک کرد.

اثرات کوتاه مدت مصرف شیشه کدامند؟
شیشه بیش از هر نوع مواد اعتیاد آور دیگری، فعالیت بدن و مغز را تشدید می‌کند و لذا عوارض ناشی از آن نیز، بیشتر از سایر مواد می‌باشد. برخی علائم کوتاه مدت شایع مصرف شیشه عبارتند از:

ـ افزایش ضربان قلب، فشار خون و ریتم تنفس

ـ گلگون شدن چهره

ـ گشاد شدن مردمک‌ها

ـ قرمز شدن چشم‌ها

ـ متصاعد شدن یک بوی شیمیایی از نفس آن‌ها

ـ تعریق بیش از حد

ـ تکلم سریع

ـ ناتوانی در به‌خواب رفتن

ـ تهوع و استفراغ

ـ اسهال

ـ افزایش درجه حرارت بدن و تب

ـ از دست دادن اشتها و پس از مدتی کم شدن وزن بدن

ـ تحریک پذیری و عصبی بودن

ـ گیجی و پریشانی

رفتارهای خشن و آسیب زدن به خود یا دیگران نیز در این افراد دیده می‌شود. چون شیشه ماده‌ای است که اغلب در آزمایشگاه‌های غیر قانونی و یا خانگی ساخته می‌شود و از درجه خلوص متفاوتی برخوردار است، احتمال مسمومیت در مصرف‌کنندگان آن زیاد است. علائم مسمومیت و یا مصرف بیش از حد این ماده شامل تب، تشنج، اغما و در نهایت مرگ می‌باشد. مرگ ناگهانی نیز ممکن است در اثر تنگ شدن بیش از حد عروق خونی مغز و یا حمله قلبی رخ دهد.

اثرات بلند مدت مصرف شیشه کدامند؟
عوارض مصرف بلند مدت شیشه بسیار زیاد و گسترده‌اند که از این میان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

ـ کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی

ـ مقاومت پایین در برابر بیماری‌ها

ـ آسیب به اندام‌ها به‌ویژه شش‌ها، کبد و کلیه‌ها

ـ خشک شدن پوست و خارش آن

ـ زخم‌های پوستی و آکنه

ـ پوسیدگی دندان‌ها

ـ دندان‌سایی

ـ بی‌قراری

ـ رعشه

ـ نوسانات هیجانی

ـ اضطراب

ـ افسردگی

ـ خستگی مزمن

ـ هذیانات ( مثلاً فرد دائماً فکر می‌کند توسط افرادی تحت تعقیب است و یا دیگران قصد آزار رساندن به او را دارند).

ـ روان‌پریشی ناشی از مصرف مواد

ـ از دست دادن حافظه

یکی دیگر از اثرات مهم مصرف مزمن شیشه، عوارض ناخوشایندی است که روی دهان و دندان‌ها برجای می‌گذارد. این افراد معمولاً دندان‌های کوتاه، کج و بسیار خراب به رنگ قهوه‌ای یا خاکستری پیدا می‌کنند و دهان آن‌ها نیز همواره خشک است. این خشکی دهان ناشی از تخلیه غدد بزاقی در اثر مصرف شیشه و اسیدی که در ساخت آن به‌کار رفته است می‌باشد.

شیشه با استفاده از اسیدهیدروکلراید ساخته می‌شود که به هنگام مصرف (به شیوه‌های خوراکی، استنشاقی و یا تدخیتی) علاوه بر اثر روی غدد بزاقی و خالی کردن آن‌ها، روی مینای دندان‌ها نیز تاثیر گذارده و باعث فساد و خرابی آن‌ها می‌شود. از سوی دیگر میل به خوردن شیرینی‌جات در مصرف‌کنندگان شیشه بسیار زیاد است که تخریب مینای دندان، خوردن شیرینی و به‌دنبال آن نادیده گرفتن شستن دندان‌ها، همگی باعث می‌شود که دندان‌ها پوسیده شده و از بین بروند. برخی از آن‌ها نیز خودبه‌خود لق شده و می‌افتد که این امر در اثر تخریب لثه‌ها رخ می‌دهد. سلامت لثه‌ها مستلزم آن است که خون کافی به آن‌ها برسد اما چون مصرف شیشه باعث تنگ شدن رگ‌ها می‌شود، خون رسانی به این عضو مختل گردیده و پس از مدتی بافت آن از بین می‌رود.

شیشه چه اثراتی روی مغز می‌گذارد؟
مطالعات حاکی از آن است که ۵۰ درصد گیرنده‌های دوپامین در مغز در اثر مصرف مزمن شیشه برای همیشه از بین می‌روند. گیرنده‌های سروتونین نیز با همین آسیب و حتی برخی شدیدتر روبه‌رو خواهند شد که منجر به عوارض روانی شدید و پایدار مثل روان‌پریشی در مصرف‌کنندگان خواهد شد.

در حال حاضر درمان مواد محرک از جمله شیشه از مشکل ترین درمان های سوء مصرف مواد است که توسط یک تیم مجرب صورت می گیرد. برای درمان، بر اساس مدت، مقدار، نوع و روش مصرف ممکن است فرد نیاز به درمان دارویی یا بصورت بستری و یا بصورت سرپایی داشته باشد. بعد از آن اختلالات روانپزشکی بیمار باید توسط روانپزشک آشنا به درمان سوء مصرف مواد مورد بررسی و درمان قرار گیرد و بدنبال آن یا هم زمان آموزش خانواده، آموزش مهارت های بهبودی اولیه و پیشگیری از بازگشت و رفتار درمانی انجام شود.